Δευτέρα 29 Δεκεμβρίου 2008

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΙΛΤΟΥ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗ ΣΤΗΝ "ΠΑΡΡΗΣΙΑ"

"Με ενοχλεί βαθύτατα όλη αυτή η ανοησία που μας περιβάλλει!"

Στη συνέντευξη συμμετείχαν οι μαθήτριες Ρούλα Τσούμαρη και Σταματούλα Χαλεπά, ο μαθητής Βαγγέλης Τάρλας και ο συντονιστής καθηγητής, Δημήτρης Μπαρσάκης.

(Φωτό: Γιάννης Βελισσαρόπουλος)

.
.
ΕΡ: Πότε και πώς άρχισε ο Μιλτιάδης Πασχαλίδης να ασχολείται με τη μουσική;
ΑΠ: Από 6 χρονών άρχισα, αλλά τότε ήθελα να μάθω φλάουτο. Όταν ένα παιδί 6 χρονών ζητάει από τους γονείς του να του πάρουν φλάουτο, νομίζουν ότι είναι τρελό ή δεν ξέρω τι... Οπότε, για να με ξεφορτωθούν, μου πήραν μια κιθάρα. Κι αυτό ήταν μια πάρα πολύ λάθος κίνηση, γιατί τελικά... έγινα κιθαρίστας!
.
ΕΡ: Έχεις κάνει κάποιες σπουδές;
ΑΠ: Έχω σπουδάσει κλασική κιθάρα στο Ελληνικό Ωδείο στην Αθήνα. Επίσης, σπούδασα Μαθηματικός και έχω κάνει διδακτορικό στη Φιλοσοφία.
.
ΕΡ: Ποια ήταν με δυο λόγια η ως τώρα πορεία σου;
ΑΠ: Ξεκίνησα με ένα συγκρότημα παραδοσιακής μουσικής στην Κρήτη, τους «Χαϊνηδες». Γύρω στο '93 έκανα τις πρώτες συναυλίες, ως τραγουδιστής, με τον Γιάννη τον Μαρκόπουλο, το γνωστό συνθέτη. Μετά, για ένα μεγάλο διάστημα, συνεργάστηκα με την Δήμητρα Γαλάνη. Το '95 έκανα τον πρώτο προσωπικό μου δίσκο, το «Παραμύθι με λυπημένο τέλος». Συνεργάσθηκα στη συνέχεια με πολλούς συναδέλφους, όπως ο Βαγγέλης Γερμανός, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, οι «Πυξ-Λαξ» κ.ά. Το '98 έκανα το δεύτερο δίσκο μου, τις «Κακές συνήθειες».
.
ΕΡ: Είπες ότι έχεις σπουδάσει Μαθηματικός. Δεν σκοπεύεις να ασκήσεις το επάγγελμα του καθηγητή;
ΑΠ: Όχι, δεν σκοπεύω! Αν σκόπευα, θα το είχα κάνει ήδη.
.
ΕΡ: Γιατί;
ΑΠ: Κοίταξε να δεις. Ένα παιδί 16-17 χρονών, που συμπληρώνει ένα μηχανογραφικό, το κάνει σαν να συμπληρώνει δελτίο προ-πό, και συνήθως βάζει πολλές τριπλές παραλλαγές. Πιστεύω πως ένα παιδί 16-17 χρονών δεν είναι σε θέση να αποφασίσει, να επιλέξει το μέλλον του. Μοιάζει όπως με τις ερωτήσεις που κάνουμε στα παιδιά των 5-6 χρονών. Παιδάκι μου, τι θέλεις να γίνεις στη ζωή σου; Και σου λέει: Θέλω να γίνω Σαραβάκος. Αυτό δεν είναι ρεαλιστικό, όπως επίσης δεν είναι ρεαλιστικό όταν είσαι 16 χρονών να πεις ότι θα γίνεις Μαθηματικός. Ε, έτυχε τώρα εγώ και μπήκα στο Μαθηματικό. Τι πάει να πει, ότι ήμουνα Μαθηματικός; Ούτε ήμουνα, ούτε πρόκειται να γίνω.
.
ΕΡ: Στην καριέρα σου συνάντησες δυσκολίες κι εμπόδια;
ΑΠ: Τα εμπόδια υπάρχουν πάντα, αλλά δεν υπάρχουν τόσο με την έννοια που ακούγεται στο χώρο μας, ότι δηλαδή υπάρχουν κυκλώματα που δε σε αφήνουν να προχωρήσεις. Ειδικά στο χώρο του τραγουδιού που ασχολούμαι εγώ, στις ροκ μπαλάντες και το έντεχνο ελληνικό τραγούδι, δεν πολυϋπάρχουν τέτοια. Εκεί το ζήτημα είναι ότι, αν είσαι καλός, κάποια στιγμή, αφού παλέψεις, μπορείς να κάνεις αυτό που αγαπάς. Βέβαια, κάποιοι είναι πιο τυχεροί, κάποιοι πιο άτυχοι. Αλλά αυτά που ακούγονται για κυκλώματα στον καλλιτεχνικό χώρο, ακούγονται κυρίως για μια άλλη μερίδα συναδέλφων, οι οποίοι ασχολούνται μ' αυτό που λέμε κάπως πιο εμπορικό τραγούδι. Εμείς είμαστε σε λίγο καλύτερη μοίρα. Βεβαίως, παίρνουμε λιγότερα λεφτά, αλλά δε νομίζω ότι είναι και το σημαντικότερο αυτό. Προτιμώ να παίρνω λιγότερα λεφτά και να είμαι λίγο πιο ήσυχος όταν κοιμάμαι το βράδυ.
.
ΕΡ: Στην καριέρα σου, σε βοήθησαν κάποιοι και ίσως η τύχη;
ΑΠ: Φυσικά, με βοήθησαν. Αλλά η λέξη καριέρα δεν είναι και πολύ καλή. Καριέρα κάνει κάποιος άνθρωπος που οργανώνει τα βήματά του. Εγώ δεν τα οργανώνω. Εγώ του χρόνου μπορεί να είμαι κηπουρός, δεν ξέρω. Απλώς, η καρδιά μου μού λέει να γράφω τραγούδια, κι οι άνθρωπου που αγοράζουν τους δίσκους μου μού λένε να συνεχίσω. Κι απ' τη στιγμή που τους αγοράζουν και τους αγαπάνε, πάει να πει ότι υπάρχει ένας κόσμος που μπορώ να απευθυνθώ. Από κει και πέρα, αν καταλάβω ότι αυτό δε συνεχίζεται καλά, μπορεί ξαφνικά ν' αποφασίσω να διδάξω μαθηματικά η φιλοσοφία ή κιθάρα στο Ωδείο, όπως είχα κάνει παλιότερα... Πάντως η τύχη παίζει καθοριστικό ρόλο!
.
ΕΡ: Σου λέει, λοιπόν, η καρδιά σου να γράψεις τραγούδια. Μόνο η καρδιά σου ή και κάτι άλλο;
ΑΠ: Θα σου το πω αλλιώς! Αυτό που λέμε έμπνευση νομίζω δεν υφίσταται, όσο κι αν σου φαίνεται περίεργο. Το ουρανοκατέβατο που λέμε, δηλαδή όπως περπατάω στο δρόμο και μου έρχεται ξαφνικά μια σπουδαία ιδέα, αυτό συμβαίνει ελάχιστες φορές στη ζωή μας. Αυτό που πραγματικά χρειάζεται, για να γράψεις κάτι καλό, είναι χιλιάδες σχισμένα χαρτιά, δηλαδή χρειάζεται να παιδέψεις στο χαρτί αυτό που θέλεις, χρειάζεται να το γράψεις κι εκατό φορές λάθος, για να πετύχεις τη μία εκείνη μοναδική στιγμή, που θα το γράψεις σωστά. Όλη αυτή η διαδικασία χρειάζεται πάρα πολύ σθένος και καρδιά, χρειάζεται τσαμπουκά, χρειάζεται συνεχή αναμέτρηση με τον εαυτό σου, χρειάζεται ταπεινοσύνη, χρειάζεται χίλια πράγματα. Θεωρώ ότι οι μεγάλες ιδέες δεν είναι και πολύ ρεαλιστικό πράγμα. Ε, κι εμένα μια φορά που ήμουν στο λεωφορείο μου κατέβηκε ξαφνικά η λύση μιας εξίσωσης που είχα να την κοιτάξω περίπου 7 χρόνια. θέλω να πω ότι αυτές οι λαμπερές ιδέες έρχονται, ξέρω 'γω, δέκα φορές στη ζωή του ανθρώπου. Κατά τα άλλα, τα υπόλοιπα πράγματα που γράφουμε, απαιτούν πολύ κόπο, και φυσικά χρειάζεται και η στοιχειώδης τεχνική κατάρτιση, να μπορείς να χειρίζεσαι το λόγο, αλλά κυρίως απαιτείται πολύς κόπος. Η καρδιά χρησιμεύει κυρίως ως προς το να αντέξεις την αναμέτρηση με τα λευκά χαρτιά.
.
ΕΡ: Δε μας είπες αν σε βοήθησαν κάποια πρόσωπα...
ΑΠ: Και βέβαια, με βοήθησαν. Κατ' αρχήν, όταν τελείωσε η συνεργασία μου με τους «Χαϊνηδες» και με το Γιάννη το Μαρκόπουλο, εγώ ήμουν λίγο ξεκρέμαστος, δεν ήξερα τι θα κάνω. Είχα γράψει κάποια τραγούδια και ήθελα να βγάλω ένα δίσκο. Το κυνηγούσα, αλλά έτρωγα πόρτες στα μούτρα για καναδυό χρόνια. Το περίεργο στις εταιρείες με τα δικά μου τραγούδια ήταν το εξής: κανείς δεν έλεγε ότι δεν ήταν καλά, τους άρεσαν, αλλά οι περισσότερες εταιρείες έλεγαν ότι είναι αντιεμπορικά. Έτσι, μου απαντούσαν «πολύ καλός είστε, αλλά θα σας ειδοποιήσουμε». Για καναδυό χρόνια το πέρασα αυτό. Γιατί, ξέρεις, είναι και κάπως αναξιοπρεπές να πας να χτυπάς πόρτες και να λες «κοιτάξτε τι καλός που είμαι». Είναι λίγο ντροπή αυτό, αν και χρειάζεται να το κάνεις πολλές φορές, μα δεν αισθάνεσαι πολύ αξιοπρεπής. Που να πάρει ο διάολος, για μια περηφάνια ζούμε. Δεν είναι δυνατόν να πρέπει να παινεύεις τον εαυτό σου συνέχεια στους άλλους. Όταν, λοιπόν, πέρασαν αυτά, βρέθηκαν οι «Πυξ Λαξ», που είμαστε και συνομήλικοι με τα παιδιά, οι οποίοι αγκάλιασαν τη δουλειά μου και έκαναν την παραγωγή στο «Παραμύθι με λυπημένο τέλος». Ο Μάνος ο Ξυδούς, που είναι και παραγωγός στην εταιρεία (ΜΙΝΟΣ-ΕΜΙ) και τραγουδιστής στους «Πυξ Λαξ», με βοήθησε ουσιαστικά να κάνω το δίσκο τον πρώτο. Από κει και πέρα με βοήθησε και η Δήμητρα η Γαλάνη, με την οποία συνεργάσθηκα για ένα χρόνο στο «Χάραμα», σε μια μουσική σκηνή ιστορική της Αθήνας, όπου τραγουδούσε παλιά ο Τσιτσάνης, η Μπέλλου... Μετά, μπορώ να πω, δεν ήταν τόσο ζήτημα βοήθειας. Με όποιους συνεργάσθηκα, περάσαμε πολύ καλά, με το Λαυρέντη Μαχαιρίτσα που κάναμε ένα τραγούδι μαζί στον προηγούμενό του δίσκο, με το Βασίλη Παπακωνσταντίνου τώρα στον καινούριο μου δίσκο, με το Βαγγέλη Γερμανό και τον Καζούλη που κάναμε συναυλίες μαζί, με τους «Συνήθεις Ύποπτους», με το Θανάση τον Γκαϊφύλλια... Από κει και πέρα, δεν είναι ακριβώς ότι με βοήθησαν, αλλά είναι ότι το ένα χέρι νίβει τ' άλλο. Σίγουρα όμως με βοήθησε ο Μάνος Ξυδούς και οι «Πυξ Λαξ» για να κάνω εκείνο τον πρώτο μου δίσκο.
.
ΕΡ: Οι σημερινοί νέοι πιστεύεις πως απειλούνται μόνο από τα ναρκωτικά, ή κινδυνεύουν κι από άλλα πράγματα;
ΑΠ: Κοίταξε, βασικά κινδυνεύουν μην τους πατήσει και κανένα αυτοκίνητο που και που. Θέλω να πω ότι ο κίνδυνος υπάρχει παντού. Αυτό που χρειάζεται είναι να τον βλέπεις ως φαινόμενο και να τον αντιμετωπίζεις. Για παράδειγμα, ένας φίλος μου γλύτωσε από τα ναρκωτικά, αλλά γλίστρησε, χτύπησε το κεφάλι του και σκοτώθηκε. Ο κίνδυνος παραμονεύει παντού. Όμως, γενικώς, νομίζω ότι αν από κάτι περισσότερο κινδυνεύουν οι νέοι σήμερα, είναι από το χάος. Περνάμε μια φάση ζωής τελείως χαοτική. Δεν υπάρχουνε φωτάκια που να σου δείχνουν το δρόμο, και πηγαίνουμε στα τυφλά. Πάντως, το να πηγαίνω εγώ στα τυφλά, που έχω σκουντουφλήσει και έχω πέσει δέκα φορές, δεν είναι τόσο επικίνδυνο, γιατί τώρα πια ξέρω να φυλάγομαι. Εσύ, όμως, που πηγαίνεις για πρώτη φορά στα τυφλά, είναι απολύτως βέβαιο ότι θα γλιστρήσεις και θα πέσεις. Αυτός είναι ο κίνδυνος. Τα ναρκωτικά είναι άλλο θέμα. Ο φίλος μου ο Χρήστος ο Θηβαίος από τους «Συνήθεις Ύποπτους» έχει γράψει έναν εξαιρετικό στίχο που λέει «τα πιο σκληρά ναρκωτικά που έχω πάρει είναι η αγάπη μου, ο φόβος και η ελπίδα». Νομίζω κι εγώ ότι τα πιο μεγάλα ναρκωτικά είναι ο φόβος, η ελπίδα, ο έρωτας. Τα υπόλοιπα ναρκωτικά, δηλαδή ηρωίνες, κοκαΐνες, και το τσιγάρο ακόμα και ο καφές, όλα μπορείς να τα αποφύγεις, αν έχεις ανθρώπους να σ' αγαπάνε, ανθρώπους να εμπιστεύεσαι, να είσαι καλά μαζί τους. Ποτέ δε μου δημιουργήθηκε η ανάγκη να πάρω ναρκωτικά. Και δε στο λέω επειδή εγώ είμαι 30 χρονών και εσύ 15. Θέλω απλώς να σου πω ότι αν έχεις ανθρώπους, σε μια φάση που «πέφτεις», και «πέφτουμε» συχνά, αν, λοιπόν, έχεις ανθρώπους να σε στηρίξουν, τότε τα πράγματα θα πάνε καλά. Δεν καταλαβαίνω γιατί. Ήταν πάντα μια μεγάλη μου απορία το γιατί οι άνθρωποι παίρνουν ναρκωτικά.

ΕΡ: Δηλαδή, το πρόβλημα των ναρκωτικών είναι ψευδοπρόβλημα;
ΑΠ: Απολύτως ψευδοπρόβλημα. Το πρόβλημα είναι στο μυαλό του ανθρώπου. Αυτό είναι που τον οδηγεί στο να παίρνει ναρκωτικά.

ΕΡ: Άρα και οι τρόποι που χρησιμοποιούνται σήμερα για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ναρκωτικών, μπορεί να μην έχουν σχέση με το θέμα;
ΑΠ: Προφανώς! Είναι εκτός θέματος, όπως τελείως εκτός θέματος είναι και η μεθαδόνη. Το βασικό πρόβλημα σε σχέση με τα ναρκωτικά δεν είναι τόσο η σωματική εξάρτηση, αλλά η ψυχολογική. Η σωματική εξάρτηση αντιμετωπίζεται σε 20 μέρες, μα η ψυχολογική είναι αυτή που σε καταρρακώνει, και μπορεί να κάνεις και 3 χρόνια και 5 χρόνια να την αντιμετωπίσεις, και μπορεί να πεθάνεις. Το πρόβλημα βρίσκεται πέρα από τους χρήστες, πέρα κι απ' τα ίδια τα ναρκωτικά. Βρίσκεται στην κοινωνία και πρέπει να δίνουμε ο ένας το χέρι στον άλλον, αν θέλουμε να το αντιμετωπίσουμε.
.
ΕΡ: Τι θα έλεγες ότι σ' ενοχλεί στη σημερινή κοινωνία;
ΑΠ: Μ' ενοχλεί η βλακεία... η ανοησία κι η σαχλαμάρα!
.
ΕΡ: Πού βρίσκεται η βλακεία;
ΑΠ: Η βλακεία βρίσκεται σε χιλιάδες πράγματα. Η βλακεία είναι να ανοίγεις μια τηλεόραση και να βλέπεις μόνο σκουπίδια. Η βλακεία είναι να πας να παίρνεις ένα περιοδικό και, επειδή όλοι αυτοί οι βλάκες που είναι φωτογραφισμένοι γελάνε, να νομίζεις ότι γελάει κι όλη η Ελλάδα. Όλη αυτή η ανοησία, που μας περιβάλλει, με ενοχλεί βαθύτατα. Η κακή αισθητική μ' ενοχλεί, το πόσο εχθρικοί έχουμε γίνει με το περιβάλλον μ' ενοχλεί. Αλλά λέω βλακεία, και όχι κακία. Την κακία των ανθρώπων μπορείς να την αντιμετωπίσεις. Έναν άνθρωπο, που είναι κακός και πάει να σου κάνει κακό, μπορεί να μην τον προλάβεις την πρώτη φορά, αλλά τη δεύτερη θα ξέρεις και θα φυλαχτείς. Όμως, αυτός που είναι βλάκας μπορεί να σου κάνει κακό χωρίς να το καταλάβει. Γι' αυτό η βλακεία κι η ανοησία είναι αήττητη. Εγώ αισθάνομαι απέναντι σ' αυτούς τους ανθρώπους, που συμπεριφέρονται μ' αυτόν τον τρόπο, τελείως απροστάτευτος. Και είναι αυτοί οι άνθρωποι, οι οποίοι καταστρέφουν και το περιβάλλον, οι οποίοι μας βάζουν αντιμέτωπους με ψευδοπροβλήματα, αυτοί που επιτρέπουν να καίγονται τα δάση, και πυροσβέστες μαζί, αυτοί που πιάνουν ένα παιδί που παίρνει ναρκωτικά και το χώνουν στη φυλακή, ενώ αφήνουν τον έμπορο των ναρκωτικών έξω... Όλη αυτή η βλακεία, που είναι απολύτως μεθοδευμένη, γιατί δεν πρόκειται απλώς για αφέλεια, με ενοχλεί βαθύτατα.
.
ΕΡ: Τι αξίζει να υπερασπίζεσαι στην κοινωνική ζωή;
ΑΠ: Υπερασπίζομαι τις σχέσεις των ανθρώπων. Προσπαθώ τουλάχιστον.
.
ΕΡ: Πώς μπορούν να προστατευθούν οι ανθρώπινες σχέσεις;
ΑΠ: Μπορούν να προστατευθούν, αν σπας το καρύδι του εγωισμού που έχεις μέσα σου. Κοίταξε, κατά την ταπεινή μου γνώμη, ο άνθρωπος όσο κοινωνικό πλάσμα είναι, είναι άλλο τόσο και μοναχικό. Για να σπάσει η μοναξιά του ανθρώπου και να έρθει κοντά στους άλλους, πρέπει πρώτα να σπάσει μέσα του το τσόφλι του εγωισμού του, να γίνει ταπεινός και να καταλάβει πως κι οι άλλοι έχουν τις ίδιες ανάγκες μ' αυτόν, και ν' αγαπήσει τους άλλους ανθρώπους. Ξέρεις πόσοι λίγοι άνθρωποι αγαπούν τους ανθρώπους; Συνήθως τους ανθρώπους τους αντιπαθούμε, ή τους αντιμαχόμαστε, ή μας είναι αδιάφοροι, ή μας τη σπάνε. Γι' αυτό φταίει ο εγωισμός μας, που μας κάνει να θεωρούμε τον εαυτό μας καλύτερο από τους άλλους. Έτσι φτάνουμε στο να κάνουμε διακρίσεις, πράγμα που είναι ηλιθιότητα.
.
ΕΡ: Το τραγούδι σήμερα είναι εξίσου ποιοτικό με το παλιότερο;
ΑΠ: Σήμερα, όπως και παλιά, υπάρχουν και καλά και κακά τραγούδια. Ποια είναι όμως η διαφορά του σήμερα από το χθες; Πριν από 15 χρόνια, είχαμε την ψευδαίσθηση ότι υπήρχε περισσότερο καλό τραγούδι, επειδή είχαμε λιγότερα κανάλια στην τηλεόραση για να δείχνουν σκουπίδια. Είναι τόσο απλό. Πριν 15 και 20 χρόνια, υπήρχε επίσης κακό τραγούδι, αλλά δεν υπήρχαν τόσοι πολλοί τρόποι να βγει στην επιφάνεια. Σήμερα όμως, αυτό που προβάλλεται περισσότερο είναι το κακό τραγούδι, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και πολλά καλά τραγούδια. Επαφίεται στον κόσμο να πάει να την ψάξει, χρειάζεται λίγη κριτική σκέψη.
.
ΕΡ: Πάντως, μέχρι πριν λίγο καιρό δεν ξέραμε τον Μίλτο Πασχαλίδη, ενώ ξέρουμε πάρα πολλούς που δεν κάνουν ποιοτική δουλειά.
ΑΠ: Δεν είναι κακό που δεν με ξέρατε. Το γεγονός ότι όλα αυτά τα προϊόντα κακής μουσικής βομβαρδίζουν κατά κόρον τα αυτιά μας και τα μάτια μας, έχει εδώ την απόδειξή του. Αλλά είναι πιθανό, επειδή σπανίως βγαίνω στην τηλεόραση, να ξέρετε κάποια τραγούδια μου, χωρίς να ξέρετε ότι είμαι εγώ που τα λέω. Κοίτα όμως να δεις, αυτό που συμβαίνει τώρα δεν είναι καθόλου τυχαίο, το ότι δηλαδή ο δάσκαλός σας και σεις κανονίζετε μαζί μου μια συνέντευξη και δεν παίρνετε συνέντευξη από τον Ρέμο ή τον Σφακιανάκη ή από την Αντζι Σαμίου, αυτό είναι ενδεικτικό, σημαίνει ότι είμαστε συγγενείς, όσο κι αν δεν φαίνεται από την πρώτη ματιά. Αυτή η συγγένεια, ανεξαρτήτως του τι θέλει να κάνει η τηλεόραση και τα άλλα μέσα, σημαίνει ότι τελικά εμείς ήρθαμε κοντά. Αυτό από μόνο του έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από το να είχες πάει στο δισκοπωλείο και να είχες αγοράσει τους δίσκους μου.
.
ΕΡ: Τι έχεις να πεις για την απομόνωση των ανθρώπων;
ΑΠ: Τι να πω για την απομόνωση των ανθρώπων; Εγώ προσπαθώ να τη σπάσω γράφοντας τραγούδια. Εσύ πες μου για την απομόνωση... Τώρα που μιλάμε, αισθάνεσαι ότι μιλάς με έναν άνθρωπο ή αισθάνεσαι ότι έχεις ένα κατασκεύασμα απέναντί σου που σου δίνει στημένες απαντήσεις σε στημένες ερωτήσεις; Όχι, λοιπόν! Αρα προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε. Αυτό δεν είναι ένα τεράστιο κέρδος; Ξέρεις, εγώ νομίζω πολλές φορές η απομόνωση είναι μέσα στο κεφάλι μας. Αυτό που χρειάζεται είναι να κοιτάς γύρω σου, αυτό φτάνει για να καταλάβεις ότι δεν είσαι μόνος. Και το επόμενο βήμα είναι να πας να πλησιάσεις αυτό που βλέπεις δίπλα σου. Εσύ να πας να το πλησιάσεις, δεν είναι ανάγκη να σε πλησιάσει αυτό.
.
ΕΡ: Αν όμως αυτό απομακρύνεται;
ΑΠ: Ε, τότε σημαίνει πως είστε πολύ ομώνυμα και απωθείστε... Μπορείς να το εκλάβεις και ως αστείο. Δεν το εννοώ απολύτως, είναι αλήθεια όμως. Γιατί αυτό που κινεί τη ζωή μας είναι ο έρωτας, με την αρχαία ελληνική έννοια, δηλαδή η έλξη. Από τη στιγμή που κάτι σε ελκύει, πας προς αυτό. Αν εσύ δεν το ελκύεις, δεν έρχεται προς εσένα. Αυτό το γεγονός όμως δεν είναι παράγων μοναξιάς, έτσι είναι η ζωή, και δεν είναι σκληρό αυτό, αυτό είναι και η γλύκα της ζωής, άλλοτε να ερχόμαστε κοντά κι άλλοτε να απομακρυνόμαστε. Και νομίζω ότι στις δικές σας ηλικίες, που πάτε σχολείο τώρα, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Τι μοναξιά; Βγείτε και παίξτε μπουνιές με κανένα συμμαθητή σας, να το ευχαριστηθείτε. Κι αυτό είναι επικοινωνία, δεν είναι απαραίτητο να είστε φίλοι, βγείτε να εκτονωθείτε, να τσακωθείτε, το πιο γόνιμο πράγμα είναι να τσακωνόμαστε.
.
ΕΡ: Ο τίτλος ενός τραγουδιού και ενός δίσκου σου είναι το «Παραμύθι με λυπημένο τέλος». Γιατί λυπημένο τέλος;
ΑΠ: Ε, η ιδέα που είχα κι εγώ ήταν ότι όλα τα παραμύθια τελειώνουν με το «ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα», παίρνει το αρχοντόπουλο τη βασιλοπούλα κι εντάξει. Έλα που στη ζωή όμως δε συμβαίνει αυτό. Στη ζωή οι περισσότερες ιστορίες δεν έχουν ευτυχισμένο τέλος, έχουν λυπημένο. Όχι δυσάρεστο, αλλά λυπημένο. Η ιστορία τελειώνει με μία λύπη. Με αυτή μου λοιπόν τη δουλειά ήθελα να πω ιστορίες, να περιγράψω ιστορίες της ζωής μου ή της ζωής των φίλων μου που δεν τέλειωσαν με το «ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα», μάλιστα μπορεί να έζησαν αυτοί καλά κι εμείς χειρότερα. Είναι κι όλες αυτές οι απίστευτες αμερικάνικες ταινίες, όχι πως έχω κάτι με τις αμερικάνικες ταινίες, όπου ας πούμε πέφτει μια πυρηνική βόμπα στη ζωή του ήρωα, γίνεται χαμός, πεθαίνει η γυναίκα του, σκοτώνονται τα παιδιά του, τρακάρει και μένει παράλυτος, και μετά, αφού γίνονται τα χίλια μύρια, αφού κατακαθίσει κι η σκόνη από τη βόμπα, τον βλέπεις χαρούμενο και γελαστό με μια ξανθιά γυναικάρα να περπατάει το δρόμο του ονείρου. Μα δεν είναι έτσι η ζωή, δεν είναι τέτοιο παραμύθι.
.
ΕΡ: Το θεωρείς απάτη αυτό;
ΑΠ: Και βέβαια το θεωρώ απάτη. Φυσικά, η τέχνη δεν οφείλει να μιμείται τη ζωή, αλλά όταν έχουμε καταιγισμό μηνυμάτων που λένε «χαμογελάστε», τότε, κάτσε ρε... Βρες μου ένα λόγο να χαμογελάσω και θα χαμογελάσω. Δε θα χαμογελάω σαν ηλίθιος, επειδή εσύ θέλεις να χαμογελάω. Έχω δικαίωμα να είμαι και λυπημένος. Ουσιαστικά αυτό ήθελε να πει αυτός ο δίσκος, ότι έχουμε δικαίωμα στη λύπη.
.
ΕΡ: Γεννιέται χαρά μέσα από τη λύπη;
ΑΠ: Όπως λέει κι ο ποιητής, ακριβώς μετά το πιο βαθύ σκοτάδι, χαράζει. Αλλά πρέπει να το δεις το πιο βαθύ σκοτάδι, για να καταλάβεις την αξία του ήλιου, αλλιώς δεν έχει νόημα. Και το γεγονός ότι εγώ έγραψα δεκαπέντε παραμύθια, τραγούδια, με λυπημένο τέλος, δε σημαίνει ότι υπάρχει απαισιοδοξία. Ίσα ίσα, είναι απολύτως αισιόδοξα τραγούδια, δε λένε ότι τελειώνει έτσι η ζωή, λένε ότι έτσι τελειώνει μια ιστορία και μετά ξεκινάει μια άλλη.
.
ΕΡ: Σχετικά με την πολυσυζητημένη μεταρρύθμιση στην εκπαίδευση, έχεις κάποια άποψη;
ΑΠ: Με μια πρώτη ματιά που έχω ρίξει, μου φαίνεται ότι πρόκειται για ένα νομοσχέδιο σπαζοκεφαλιά. Είναι πολύ μπερδεμένο και πολύπλοκο. Κι επειδή τα πιο ωραία πράγματα είναι τα απλά, αυτό το νομοσχέδιο από μόνο του δείχνει ότι δεν κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Βεβαίως, πριν δούμε ένα σύστημα να εφαρμόζεται, είναι δύσκολο να κρίνουμε. Αλλά δε νομίζω ότι οι μαθητές και οι φοιτητές είναι χαζοί που κατεβαίνουν στο δρόμο και διαμαρτύρονται. Κι εγώ, πριν 10 χρόνια, σ' ένα αντίστοιχο νομοσχέδιο, ήμουνα σε κατάληψη 2 μήνες. Γενικά, νομίζω ότι είναι ένα νομοσχέδιο στο πόδι, ένα τεχνοκρατικό πράγμα. Μα δεν περίμενα και τίποτε περισσότερο.
.
ΕΡ: Πολύς λόγος γίνεται τελευταία γύρω από τον αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο. Τι λες εσύ;
ΑΠ: Βρίσκω ότι αυτά που λέει ο αρχιεπίσκοπος, σε γενικές γραμμές, έχουν κάποιο ενδιαφέρον. Απ' την άλλη μεριά, αυτό που είχα στο μυαλό μου για το ρόλο της Εκκλησίας στη ζωή μας, δεν ήταν να πάει ένας αρχιεπίσκοπος κάπου, με χιλιάδες κάμερες από κοντά και τόσοι τύποι να τον χειροκροτούν και να τον ραίνουν. Εγώ νόμιζα πως η Εκκλησία είναι κάτι πιο σεμνό και πιο εσωτερικό, για να μας φέρει κοντά στο Θεό. Ένας αρχιεπίσκοπος σαν λαϊκός ηγέτης, σε εποχές μάλιστα που δε χρειάζεται να πάρουμε τα άρματα να κάνουμε χριστιανικό πόλεμο, με μπερδεύει λίγο. Κατά τα άλλα, πάρα πολλά πράγματα απ' αυτά που λέει, είναι αυτονοήτως σωστά, δηλαδή είναι αυτονόητο ότι πρέπει να αγαπάμε τους συνανθρώπους μας, ότι δεν πρέπει να είμαστε ρατσιστές, αυτά τα καταλαβαίνω. Αλλά αυτό που λίγο με σοκάρει είναι που, όπου κι αν πάει, πάνε από πίσω τα κανάλια, λες και είναι, ξέρωγω ποιος, ο… Αβραμόπουλος. Με μπερδεύει λίγο αυτό.
.
ΕΡ: Δεν είναι όμως θετικό ότι ένας θρησκευτικός ηγέτης γυρίζει όλη την Ελλάδα...
ΑΠ: Κοίταξε, και οι προηγούμενοι θρησκευτικοί ηγέτες γύριζαν την Ελλάδα, αλλά δεν είχαν μαζί τους τις κάμερες. Απλώς, δεν τους έβλεπες εσύ, εκτός αν έρχονταν στη γειτονιά σου. Το ότι ένας άνθρωπος γυρίζει την Ελλάδα είναι θαυμάσιο, αλλά προσπαθώ να σου πω ότι, απ' τη στιγμή που σε κάθε του βήμα έχει πίσω του τηλεοπτική κάλυψη, αρχίζω να τον υποπτεύομαι.
.
ΕΡ: Ποια νομίζεις ότι είναι τα κίνητρά του;
ΑΠ: Τα κίνητρα του Χριστόδουλου τα ξέρει μόνο ο ίδιος.
.
ΕΡ: Εσύ τι πιστεύεις;
ΑΠ: Δε θα 'θελα ν' απαντήσω. Είναι κάτι τελείως προσωπικό για να το πω σε συνέντευξη. Νομίζω πάντως ότι απ' αυτά που είπα κάτι διαφαίνεται. Και να ξεκαθαρίσω το εξής, ότι εγώ, ως Μίλτος Πασχαλίδης τραγουδοποιός, συνθέτης και στιχουργός, είμαι απολύτως αρμόδιος να μιλάω για τη μουσική μου, μα είμαι τελείως αναρμόδιος να μιλάω για όλα τα υπόλοιπα που με ρωτήσατε, τα οποία είναι οι τελείως προσωπικές μου απόψεις και δεν έχουν καμία εγκυρότητα και καμία βαρύτητα. Είναι σα μια φιλική συζήτηση. Αυτό το πράγμα που κάνουν όλοι οι καλλιτέχνες, που βγαίνουν στην τηλεόραση και κρίνουν από τον Χριστόδουλο μέχρι τον Λαζόπουλο κι απ' το σουπερμάρκετ της γειτονιάς τους μέχρι το τι κάνει ο Σημίτης, το θεωρώ τελείως χαζό, δε μας πέφτει λόγος για όλα αυτά, ώστε να μπούμε στη διαδικασία να τα κρίνουμε.
.
ΕΡ: Είναι κοινή η άποψη ότι η τηλεόραση στερείται ποιότητας. Ποια είναι η δική σου γνώμη;
ΑΠ: Εγώ ξέρω ότι έχω ένα μηχάνημα που λέγεται τηλεκοντρόλ κι άμα δεν γουστάρω, την κλείνω. Όποιοι λένε ότι στερείται ποιότητας, έχουν δει όλα τα σκουπίδια πρώτα, και μετά λένε «πω πω, τι χάλια!» Το να κάθεσαι σαν ηλίθιος μπροστά στην τηλεόραση και να βλέπεις όλες αυτές τις σαχλαμάρες, δηλαδή να βλέπεις την εκπομπή του Μικρούτσικου, όλους αυτούς τους τύπους να κλαίνε και να διασύρονται, και μετά να λες τι χάλια είναι αυτός ο τύπος, ε... δεν έχει νόημα, κλείστη τη ριμάδα, άνοιξε ραδιόφωνο, πήγαινε μια βόλτα... Αυτό που θέλω να πω είναι ότι ο κάθε άνθρωπος πρέπει να στέκεται κριτικά απέναντι σ' ό,τι του σερβίρουν.
.
ΕΡ: Η σταδιοδρομία σου στον καλλιτεχνικό χώρο τι σου στέρησε και τι σου πρόσφερε στην προσωπική σου ζωή;
ΑΠ: Τίποτα! Κάποια περισσότερα χρήματα μόνο, για να ζω αξιοπρεπώς και δεν μου στέρησε τίποτα, γιατί γενικά είμαι λεπτός άνθρωπος και ανεξάρτητος από πολλά πράγματα, κι όταν δω ότι κάποιος πάει να μου σφίξει το ζωνάρι, τσινάω, σαν εκείνα τα άλογα τα ατίθασα. Και τις βόλτες μου τις κάνω, και με τους φίλους βλεπόμαστε. Εντάξει, κι αν καμιά φορά στο δρόμο με συναντάνε κάποιοι και μου ζητάνε καν' αυτόγραφο, αυτό έχει και την πλάκα του, είμαστε και λίγο ψώνια εμείς οι μουσικοί, όλοι οι καλλιτέχνες. Δηλαδή, αν κάποιος καλλιτέχνης πει ότι δεν τον αφορά το χειροκρότημα και να τον γνωρίζουν, αυτό είναι σαχλαμάρα. Είναι ευχάριστα αυτά, αλλά αν δε θέλεις εσύ να φτάσουν στο σημείο της παρενόχλησης, δε φτάνουν. Λοιπόν, όλα αυτά δεν έχουν παίξει κάποιο ρόλο. Η ζωή μου είναι όπως και παλιότερα.
.
ΕΡ: Λες είναι λίγο ψώνια οι καλλιτέχνες. Οι πολιτικοί είναι ψώνια;
ΑΠ: Κι οι πολιτικοί είναι ψώνια, αλλά είναι χειρότερα ψώνια από εμάς. Γιατί εμείς τουλάχιστον προσπαθούμε να σώσουμε το κεφάλι μας, τον εαυτό μας και την ψυχή μας. Αυτοί όμως έχουν το μεγαλεπήβολο σχέδιο να σώσουν την Ελλάδα, πράγμα που βλέπω να ψιλοαποτυγχάνει αυτή τη στιγμή.
.
ΕΡ: Αυτή είναι η διαφορά;
ΑΠ: Όχι μωρέ, αυτό είναι αστείο τώρα. Μη συγκρίνεις τους πολιτικούς με τους καλλιτέχνες. Υπάρχουν άπειρες διαφορές.
.
ΕΡ: Θα μπορούσες να πολιτευτείς;
ΑΠ: Όχι, βέβαια! Άσε με ήσυχο. Εδώ δεν μπορώ να υποδείξω στον εαυτό μου τι είναι το σωστό να κάνει, θα υποδείξω στους άλλους;
.
ΕΡ: Αυτοί που το κάνουν, πού στηρίζονται;
ΑΠ: Μαγκιά τους... δεν ξέρω! Φαίνεται πως πρέπει να έχουν περισσότερη ποσότητα θράσους από μένα. Έτσι είναι, θράσος!
.
(Παρρησία, τεύχος 1, Άνοιξη 1999)

Σάββατο 27 Δεκεμβρίου 2008

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΥ ΤΩΝ ΑΝΩΓΕΙΩΝ ΣΤΗΝ "ΠΑΡΡΗΣΙΑ"

"Δεν μπορεί όλα αυτά τα παιδιά, που φωνάζουν και βγαίνουν στους δρόμους, να ζούνε στην πλάνη. Κάτι τους λείπει και το διεκδικούν!"

Στη συνέντευξη συμμετείχαν οι μαθήτριες Βάσια Καλαβρή, Χριστίνα Καλαβρή, Σπυριδούλα Κεραμιδά και Κική Παπαναστασίου, ο μαθητής Βαγγέλης Τόλης και ο συντονιστής καθηγητής.
Ο Λουδοβίκος στην Τελετή απονομής των βραβείων των 6ων Πανευβοϊκών Μαθητικών Αγώνων Ποίησης 2000, τους οποίους διοργάνωσε το περιοδικό μας.

- Λουδοβίκε, θα θέλαμε κατ' αρχήν να μάθουμε για το ξεκίνημά σου...
Γεννήθηκα σ' ένα χωριό πάνω στα βουνά της Κρήτης, στα Ανώγεια. Η μουσική το θέλησε να ασχοληθώ μαζί της. Ένας ξάδερφός μου έφερε από τα καράβια ένα όργανο και το ξέχασε στο χωριό. Το βρήκα κι έμαθα να παίζω. Τον πρώτο δίσκο μου τον έβγαλα το 1985 και περιείχε μοιρολόγια. Από τότε κυκλοφόρησαν άλλοι 6 δίσκοι μου, στους οποίους γράφω στίχους και μουσική και στα περισσότερα τραγούδια τραγουδάω ο ίδιος. Ο νεότερος δίσκος μου έχει τίτλο 'Το όχι αποκοιμήθηκε στην αγκαλιά του ναι».
- Ποια πρόσωπα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη ζωή και το έργο σου;
Από τα σημαντικότερα πρόσωπα στην πορεία μου ήταν ο Μάνος Χατζιδάκις, ένας σπουδαιότατος άνθρωπος που με κατεύθυνε στη μουσική δημιουργία. Αλλά ήταν κι άλλοι, φίλοι γέροντες από το χωριό μου, που τους εκτιμούσα πολύ και για τη σοφία τους.
- Η αγάπη σου για τα μοιρολόγια εκφράζει μια απαισιοδοξία;
Καμιά απαισιοδοξία. Το μοιρολόι, κατά βάθος, σου δίνει τη χαρά να τραγουδάς και το θάνατο. Στην Κρήτη οι γυναίκες λένε λόγια πολύ τρυφερά σε κάποιον που πεθαίνει. Αυτά είναι τα μοιρολόγια κι ασχολήθηκα με αυτά γιατί είναι γεμάτα αλήθεια, είναι αληθινά ποιήματα.
- Πώς βλέπεις την ποίηση γενικότερα;
Τη θεωρώ ως την πιο όμορφη έκφραση του ανθρώπου, που στην ουσία πρέπει απλώς να την ανακαλύπτεις. Η ποίηση υπάρχει από μόνη, αιωρείται στον αέρα κι ο καθένας έχει τη δυνατότητα να τη νιώσει. Είναι ένας δρόμος η ποίηση, που μας οδηγεί σε κάτι ανώτερο.
- Κι η μουσική;
Η μουσική για μένα είναι τρόπος σκέψης και τρόπος ζωής. Δεν υπάρχει στιγμή χωρίς αυτή...
- Πώς εκτιμάς τις μουσικές προτιμήσεις της σύγχρονης νεολαίας;
Η νεολαία σήμερα προτιμά εκείνα που με διάφορους τρόπους της επιβάλλουν. Δεν κρίνω, αλλά το λέω αντικειμενικά. Όταν στην τηλεόραση παίζουν συνέχεια κάποια τραγούδια, αυτά τα ακούνε όλοι. Αλλά ο καθένας πρέπει να βρει αυτό που τον ενδιαφέρει και θα πάει, αν το θέλει, εκεί που τον οδηγεί η ψυχή του.
- Αν ήσουν μαθητής σήμερα, τι στάση θα είχες στις καταλήψεις;
Θα ήμουνα υπέρ των καταλήψεων... γιατί δεν μπορεί όλα αυτά τα παιδιά, που φωνάζουν και βγαίνουν στους δρόμους, να ζούνε στην πλάνη. Κάτι τους λείπει και το διεκδικούν!
- Τι σε ανησυχεί περισσότερο στον εκπαιδευτικό χώρο σήμερα; Θα ήθελες να προτείνεις κάτι;
Δε μου αρέσει να μαθαίνουν κάτι «απ' έξω» τα παιδιά και να το ξαναλένε. Αυτό δεν το θεωρώ γνώση. Για μένα, η επανάληψη είναι η καταστροφή της μάθησης. Θα ήθελα τα παιδιά να εκφράζουν γνώμη, να ακούνε μέσα από το δημιουργικό τους βλέμμα, να βρίσκουν κι όχι να μαθαίνουν ό,τι τους λένε και να το ξαναλένε κι αυτά. Θεωρώ ότι αυτό είναι λάθος, όπως τελείως λάθος είναι και οι «εισαγωγικές» εξετάσεις. Μπορεί, όταν εξετάζεσαι να μη νιώθεις καλά και να μην ανταποκριθείς. Αλλά θα μπορούσαν αυτά να γίνονται σε πολλά και διάφορα επίπεδα, και σε εξυπνάδα και σε χιούμορ. Θα μου άρεσε να βλέπουν και το χιούμορ, αν θέλουν να κρίνουν σωστά.
- Τι θα πρόσφερε το χιούμορ;
Το χιούμορ είναι ο πιο σοβαρός τρόπος για να καταλάβεις τον κόσμο. Είναι μεγάλη υπόθεση να ξέρεις να φτιάχνεις μια άλλη πραγματικότητα, κάνοντας τους άλλους να γελάνε.
- Για τις μεταρρυθμίσεις Αρσένη, ποια είναι η γνώμη σου;
Δεν τις γνωρίζω τις μεταρρυθμίσεις Αρσένη και δεν έχω άποψη. Αυτό που θα ήθελα, όμως, είναι να ασχολούνταν τον περισσότερο χρόνο τους τα παιδιά με μουσική και τέχνες. Έτσι να πλάθουν τον εαυτό τους και να ολοκληρωθούν ως πρόσωπα μέσα στη φύση. Αλλά τα συστήματα επιδιώκουν μια επαγγελματική εξειδίκευση, αδιαφορώντας για όλα τα άλλα.
- Η οικολογία έχει θέση σ' αυτά;
Κατ' αρχάς, είναι ντροπή να ονομάζουμε κάποιους οικολόγους. Είναι κάτι που από μόνο του εννοείται η οικολογία. Ο καθένας μας είναι μέρος της φύσης, η οποία όμως δεν μας ανήκει. Απλώς, πρέπει να συμπεριφερόμαστε φυσικά.
- Υπάρχει κάποια ιερότητα σ' αυτή τη σχέση με τη φύση;
Ιερότητα είναι να ζεις τη ζωή φυσικά. Να σέβεσαι και να αισθάνεσαι.
- Έχει σήμερα χαθεί κάτι από την ιερότητα της ζωής;
Η ταχύτητα και η ευκολία της σύγχρονης ζωής εναντιώνονται στην ιερότητα. Πράγματι, η ιερότητα χάνεται.
- Ελπίδα υπάρχει;
Και βέβαια υπάρχει. Εσείς, για παράδειγμα, είστε ελπίδα μεγάλη.
- Νομίζεις ότι τα πράγματα είναι καλύτερα σήμερα για τα νέα παιδιά;
Τα νέα παιδιά σήμερα έχουν περισσότερες πιθανότητες να πετύχουν, διότι είναι περισσότερο πληροφορημένα για κάθε θέμα.
- Μήπως όμως η πληροφόρηση δεν είναι πάντα η σωστή;
Μπορεί να είναι σωστή και λάθος. Υπάρχουν πράγματα για σκουπίδια, αλλά υπάρχουν και καλά. Μπορείς να μάθεις από την τηλεόραση, αλλά κάνει κακό κοινωνικό η τηλεόραση, όταν προβάλλει τη βία και μας εξοικειώνει με τους σκοτωμούς, σε σημείο που να βλέπουμε κάποιον να πεθαίνει δίπλα μας και να μη νιώθουμε τίποτα.
- Είναι εύκολο να ξεχωρίσει ένας νέος την καλή από την κακή πληροφόρηση;
Ίσως δεν μπορεί αρχικά να την ξεχωρίσει, όμως με το χρόνο θα καταλάβει τι αξίζει και τι είναι για πέταμα. Οι γοργοί ρυθμοί κι η μεγάλη ταχύτητα δεν είναι καλά πράγματα, ενώ καλό είναι ό,τι σε χαλαρώνει. Υπάρχει το ένστικτο για να το καταλάβεις.
- Θεωρείς τη μεγάλη τεχνολογική ανάπτυξη επικίνδυνη για τη ζωή;
Την τεχνολογία την αποδέχομαι όταν προσφέρει, όπως για παράδειγμα στην ιατρική επιστήμη. Αλλά δε συμφωνώ με την τεχνολογία που ακυρώνει τις χειρονομίες και τη συμπεριφορά μας, που καταργεί το ρόλο του ανθρώπου για χάρη της ευκολίας. Δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από το να μην κάνεις αυτό που σου έχει ορίσει η φύση.
- Για το πρόβλημα των ναρκωτικών ποια είναι η άποψή σου; Πού το αποδίδεις;
Το θεωρώ πλαστό, είναι ένα δίλημμα που μας το φτιάχνουνε. Τα ναρκωτικά είναι κάτι πρόσκαιρο, δεν είναι λύση. Αιτία κι εδώ είναι το στοιχείο της ευκολίας. Πίσω απ' αυτά βρίσκεται μια κοινωνία που δε σε αφήνει να φτιάξεις τα παιχνίδια σου με τα χέρια σου, που δε σε αφήνει να έχεις χρόνο για παιχνίδι, που σε οδηγεί στην ανία, ώσπου τελικά να ψάχνεις παραδείσους ψεύτικους.
- Θεωρείς ότι υπάρχει ρατσιστική αντιμετώπιση των ναρκομανών;
Τελικά, μόνο προς τους αγγέλους δεν υπάρχει ρατσισμός. Απέναντι σε όλες τις μειονότητες, ο κόσμος έχει ρατσιστικές διαθέσεις. Μόνο προς τους αγγέλους δεν είναι ρατσιστές, από φόβο μάλλον. Ο ρατσισμός εκδηλώνεται πάντα από θέση ασφαλείας και σημαίνει ότι εμείς είμαστε οι καλοί, ενώ οι άλλοι είναι κακοί. Έζησα και την περίπτωση ενός ξαδέρφου μου, που τον βοηθήσαμε να αποτοξινωθεί. Η κατάσταση ενός ανθρώπου χαμένου μέσα στα ναρκωτικά σε γεμίζει δάκρυα.
- Μπορεί να λυθεί το πρόβλημα των ναρκωτικών;
Όλα τα προβλήματα έχουν λύση. Έλεγε χαρακτηριστικά ο John Lennon: Έχω μια λύση...Έχεις ένα πρόβλημα; Θα μπορούσαν στα παιδιά που έχουν «χαθεί» να τους χορηγούν τα ναρκωτικά, να μην τα φυλακίζουν και να μην τα περιφρονούν, να τους δώσουν και κάποια δουλειά να κάνουν. Είναι κοινωνικό το πρόβλημα και το κράτος δεν κάνει κάτι. Από τη μια μας λένε ότι το τσιγάρο βλάπτει την υγεία κι από την άλλη το διαφημίζουν και ωθούν τους νέους στο κάπνισμα.
- Ποιοι έχουν συμφέρον από τη διάδοση των ναρκωτικών;
Νομίζω ότι υπάρχει ένα κράτος σε παγκόσμιο επίπεδο που διακινεί τα ναρκωτικά. Πρόκειται για μια επιχείρηση και το θέμα είναι οικονομικό, μόνο το χρήμα τους ενδιαφέρει, είναι αδίστακτοι, τους κυβερνά το χρήμα και θέλουν να μαζεύουν όλο και πιο πολύ χρήμα. Παλιότερα λέγανε οι άνθρωποι: να φάμε σήμερα κι αύριο έχει ο Θεός! Και ήταν ευτυχισμένοι.
- Τι προτείνεις σήμερα στους νέους;
Να μάθουν να ακούνε τα βήματά τους πάνω στο χώμα... και να ερωτεύονται. Να καταλάβουν ότι η μεγαλύτερη δύναμη του κόσμου είναι η αγάπη, όπως κι η καλοσύνη κι η ευγένεια. Η αγάπη είναι για λιγότερα πρόσωπα, η καλοσύνη για περισσότερα κι η ευγένεια για πολύ περισσότερα.
- Ποια είναι η θέση του έρωτα στη ζωή;
Ο έρωτας είναι θεός. Είναι η μεγαλύτερη δύναμη του κόσμου. Όλα όσα κάνουμε τα κάνουμε για τον έρωτα. Ο έρωτας είναι μάχη, που οφείλουμε να δώσουμε πολλές φορές στη ζωή μας. Είναι η πρώτη μάχη του ανθρώπου με τον εαυτό του, είναι τρόπος αυτογνωσίας, έτσι μαθαίνεις ποιος είσαι και πώς να ζεις. Ο έρωτας ακυρώνει τη γνώση σου και σε πάει στην αρχή....
- Υπάρχει νίκη και ήττα σ' αυτή τη μάχη;
Κατά κανόνα ήττα υπάρχει.
- Απαισιόδοξο αυτό.
Καθόλου απαισιόδοξο. Ο έρωτας με την ήττα προχωρεί. Χάνει τη μάχη, αλλά κερδίζει τον πόλεμο.
- Πόσο σημαντική θεωρείς την παράδοση;
Μερικά μέρη της θεωρώ σημαντικά. Τα άλλα τα θεωρώ βάρβαρα. Παράδοση είναι αυτό που αντέχει στο χρόνο. Η παράδοση περπατάει, αλλά πρέπει κι εσύ να προχωρείς και όχι να επαναλαμβάνεις. Δεν πρέπει να επαναλαμβάνεται το παραδοσιακό συνέχεια. Αυτοί που παίζουν παραδοσιακά τραγούδια, ας το κάνουν μια φορά, δεν προσφέρει τίποτα όμως να γίνεται συνεχώς. Όλ' αυτά εξέφραζαν μια εποχή άλλη, αλλά το σήμερα είναι διαφορετικό, έχουμε τη δική μας τέχνη και μακάρι να μας καταδεχθεί κάποτε η παράδοση.
- Η έννοια ελληνισμός τι σου λέει;
Ο ελληνισμός δεν έχει μόνο εθνικό περιεχόμενο, είναι κάτι πολύ φαρδύτερο, περιέχει και το χριστιανισμό. Μου τα έλεγε αυτά κι ένας καλόγερος παλιά. Ο ελληνισμός είναι τρόπος σκέψης και έκφρασης της τέχνης και της φιλοσοφίας, εδώ και πάρα πολλούς αιώνες.
- Συνηθίζεις να συζητάς με καλόγερους;
Ναι, θεωρώ ότι αυτοί οι άνθρωποι κάνουνε αγώνα να συνταυτισθούνε με ένα στόχο στη ζωή, που μπορεί να λέγεται θεός ή εαυτός τους, και κατά τη γνώμη μου, μέσα από την άσκηση, έχουνε πολλά πράγματα να σου πούνε.
- Θυμάσαι κάτι ιδιαίτερο από κάποια επίσκεψή σου σε μοναστήρι;
Θυμάμαι που σε μια μονή του Αγίου Όρους είχα και το μαντολίνο μου μαζί και είχα παίξει για τους καλόγερους. Τους έπαιξα κάποια μοιρολόγια κι όλοι οι καλόγεροι έκλαιγαν.
- Με την πολιτική τι σχέσεις έχεις;
Δεν έχω σχέσεις με την πολιτική και τους πολιτικούς, αλλά είμαι πολιτικοποιημένο άτομο, είμαι αριστερός. Περισσότερο όμως πιστεύω στα αισθήματα και στο καθαρό βλέμμα του ανθρώπου.
- Ποια είναι η γνώμη σου για τα πρότυπα που προβάλλονται προς τους νέους από πολιτικούς και γενικά από πρόσωπα με υψηλές δημόσιες θέσεις;
Ποδοσφαιριστές προβάλλουν και τραγουδιστές, και μάλιστα αυτούς που με τα τραγούδια τους κάθε άλλο παρά προάγουν τον πολιτισμό. Θέμα ευκολίας είναι πάλι. Τα συστήματα τα πολιτικά έχουν ανάγκη να φτιάχνουν οπαδούς και να αποπροσανατολίζουν. Σημασία έχει όμως να τα ξεπερνά κανείς αυτά τα πρότυπα και να καταλήγει να ανακαλύψει την ποίηση και την ποιότητα της ζωής.
- Τι θα ήθελες εσύ να κατορθώσεις στη ζωή σου σε προσωπικό επίπεδο;
Να είμαι ο εαυτός μου, να έχω υγεία κι ο δρόμος που έχω βρει στη μουσική να με πάει ως εκεί που μπορώ.
- Τι θα ήθελες να συμβεί στον πλανήτη;
Να μην ακούγονται θόρυβοι, όπως βόμπες και εξατμίσεις αυτοκινήτων.
- Μετά από τόσα μοιρολόγια που έχεις τραγουδήσει, πώς τον βλέπεις τον θάνατο;
Ένα αναγκαίο ταξίδι είναι ο θάνατος. Είναι το μόνο βέβαιο που έχουμε στη ζωή. Η φύση το έχει μελετήσει. Μια πολύ μεγάλη στιγμή της ζωής είναι.
- Έχεις συμβιβαστεί με την ιδέα του θανάτου;
Έτσι πιστεύω. Τραγουδώντας τραγούδια που έχουν σχέση με το θάνατο και βιώνοντας καταστάσεις, πιστεύω πως μπορώ να κατανοήσω. Δεν ξέρω τι θα γίνει μέχρι το τέλος, όταν πλησιάζει αυτό το πράγμα, όταν υπάρχει ο τρόμος του αγνώστου. Αλλά τον αισθάνομαι στοιχείο της ζωής το θάνατο. Ούτε βέβαια τον θεωρώ ακύρωση της ύπαρξης. Στο κάτω - κάτω, αυτό το σώμα που αγγίζουμε θα γίνει από την αρχή, θα γίνει νερό, θα γίνει χώμα, θα γίνει πράγματα που θα τροφοδοτήσουν τη ζωή. Είναι σοφή η φύση και ξέρει, ο Θεός δηλαδή...
- Πιστεύεις σε μια ζωή μετά το θάνατο;
Αυτό είναι τόσο άγνωστο και τόσο ποθητό. Δεν ξέρω.
- Πώς αποφάσισες να κάνεις συναυλίες ξημερώματα;
Γιατί μου αρέσει το χάραμα και οι άνθρωποι που ξυπνούν για να ακούσουν τη μουσική μου, χωρίς να είναι κουρασμένοι από κάποιες δουλειές.
- Γιατί αποφεύγεις να τραγουδάς σε νυχτερινά κέντρα;
Επειδή θεωρώ ότι το τραγούδι πρέπει να το λες όταν έχεις αίσθημα για να το πεις, κι όχι να το επαναλαμβάνεις κάθε βράδυ. Τότε είναι ψεύτικο.
- Τον τελευταίο σου δίσκο τον τιτλοφορείς «Το όχι αποκοιμήθηκε στην αγκαλιά του ναι». Πώς εννοείς αυτή τη σχέση του όχι με το ναι;
Εννοώ ότι το όχι και το ναι δεν απέχουν, δε χωρίζονται. Είναι δύο άκρα της ίδιας γραμμής, όπως το μαύρο είναι βαθύ λευκό και το λευκό είναι ανοιχτό μαύρο. Το ένα περιέχει το άλλο, αλλά μας έμαθαν να μη βλέπουμε τα ενδιάμεσα στοιχεία. Η ζωή βρίσκεται στα ενδιάμεσα, ανάμεσα στο ναι και το όχι...
- Ετοιμάζεις κάποια καινούρια δουλειά;
Ετοιμάζω ένα δίσκο που έχει να κάνει με την... εκκρεμότητα.
- Μια και βγάζουμε την είδηση, μας λες και δυο λόγια για την... εκκρεμότητα;
Πιστεύω ότι η εκκρεμότητα είναι ένα «είδος» υπό διωγμό. Οι άνθρωποι που έχουν εκκρεμότητες θεωρούνται λάθος από τον κόσμο. Όμως, η εκκρεμότητα έχει αξία και κύρος, γιατί μπορεί να μας επαναπροσδιορίζει, να μας κάνει να επαναπροσδιορίσουμε τη στάση μας, να γίνουμε πιο ευρηματικοί, ζώντας και κινούμενοι σε αναφορά προς κάποια σημαντικά βήματα. Αντιθέτως, όταν είσαι αυτό που λέμε «εντάξει», τότε πιστεύω πως δεν είσαι καθόλου εντάξει. Πιστεύω ότι η εκκρεμότητα έχει κύρος, γιατί μας κινητοποιεί.
- Είναι ανατρεπτικό αυτό;
Ναι, είναι!
- Λουδοβίκε, σ' ευχαριστούμε και σου ευχόμαστε πάντα δημιουργίες.
Εγώ σας εύχομαι να γεννιέται χαμόγελο από τις δραστηριότητές σας και το περιοδικό σας να πείθει τους ανθρώπους που το διαβάζουν, διότι οι αλήθειες οι μεγάλες και η έννοια του ωραίου και της αγάπης περνούν μέσα από τα παιδικά μάτια.
- Θα σε περιμένουμε στην Τελετή Απονομής Βραβείων των Αγώνων Ποίησης, το Μάη στα Ψαχνά, μια που είσαι και μέλος της Κριτικής Επιτροπής.
Πιστεύω ότι θα τα καταφέρω να έρθω.

(Παρρησία, τεύχος 3, Άνοιξη 2000)

Πέμπτη 25 Δεκεμβρίου 2008

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΓΚΑΪΦΥΛΛΙΑ ΣΤΗΝ "ΠΑΡΡΗΣΙΑ"

"Η σιωπή και η ανοχή είναι συναίνεση στην κατρακύλα... Κι ας μη λέμε ότι πάντα φταίνε οι άλλοι!"

Στη συνέντευξη συμμετείχαν οι μαθήτριες Έφη Αρβανίτη, Ιωάννα Αρβανίτη, Φωτεινή Γκέκα, Αγγελική Κατσούλη και ο συντονιστής καθηγητής.

(Φωτό: Γιώργος Θέμελης, για την "Παρρησία")


ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ (του ιδίου, σε γ' πρόσωπο)

Η γέννηση του Θανάση Γκαϊφύλλια χαιρετίστηκε με εκατοντάδες κανονιοβολισμούς. 1947 γαρ και το Σουφλί δεχόταν τα δώρα του εμφύλιου. Τη δεύτερη πατρίδα του, την Κομοτηνή, τη γνώρισε στην εφηβική του ηλικία. Τότε ήταν που δέχτηκε το δώρο της ζωής του: μια κιθάρα. Κι ο έρωτας από τότε δεν λέει να τελειώσει.
Αρχισε να σκαρώνει κάτι πρωτόλεια τραγουδάκια, ανακαλύπτοντας στην πορεία ότι τα τραγούδια είναι ισχυρότερα ακόμα κι από τα όπλα. Κι έτσι μέχρι σήμερα υπερασπίζεται με λόγο και μουσική αυτό που κανείς δεν πρέπει να παζαρεύει: Το δικαίωμα για μια ζωή με ελευθερία και αξιοπρέπεια.
Ταξίδεψε συντροφιά με την κιθάρα του και με υπέροχους φίλους σ' όλη την Ελλάδα, την Ευρώπη και τη Σοβιετική Ένωση, αλλά πάντα γυρνούσε στην Κομοτηνή, στην πόλη που τόσο καλοπροαίρετα τον κατευοδώνει όταν φεύγει και τον καλωσορίζει όταν γυρίζει από αυτήν την... Ατέλειωτη Εκδρομή.

ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ (ως το 2003)

ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΚΑΪΦΥΛΛΙΑΣ (LYRA - MINI LP), ΩΤΟ ΣΤΟΠ (LYRA), ΑΤΕΛΕΙΩΤΗ ΕΚΔΡΟΜΗ (MINOS), ΦΥΛΛΟ ΠΟΡΕΙΑΣ (POLYGRAM), ΒΡΑΔΙΑΖΕΙ (ΚΥΤΤΑΡΟ), ΤΟΠΙΟ ΜΥΣΤΙΚΟ (SONY), ΝΥΧΤΑ ΑΠΟ ΣΕΝΤΕΦΙ (ΠΑ.ΚΕ.ΘΡΑ.), ΕΠΙ ΠΤΥΧΙΟ (ΚΥΤΤΑΡΟ), ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ (ΚΥΤΤΑΡΟ), STAVEDO (ΚΥΤΤΑΡΟ)

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΚΟΜΟΤΗΝΗ - ΑΘΗΝΑ... ΜΕΤ' ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ

Αγαπητέ μας Θανάση Γκαϊφύλλια, θα μπορύσαμε να κάνουμε ένα ταξίδι στην εποχή που άρχισες να ασχολείσαι με τη μουσική μέχρι τις πρώτες σου δισκογραφικές δουλειές που σ' έκαναν γνωστό;

Ας πάμε καμιά σαρανταριά χρόνια πίσω, όταν ήμουν 16 χρονών, στην Κομοτηνή. Η Κομοτηνή ήταν μια μικρή και κλειστή πόλη, απομονωμένη πόλη, όχι μόνο γεωγραφικά. Χριστιανοί και μουσουλμάνοι ζούσαν μαζί στην Κομοτηνή και σ' όλη τη Θράκη και συνεχίζουν να ζουν μαζί και σήμερα. Οι δρόμοι ήταν δύσκολοι, δεν υπήρχε επικοινωνία, ούτε τηλεόραση ούτε τηλέφωνα ούτε internet κι εμείς τα παιδιά τότε στην Κομοτηνή νιώθαμε αποκομμένα από τον υπόλοιπο κόσμο. Το μόνο «παράθυρο» στον κόσμο ήταν τότε το ραδιόφωνο. Άκουγα πολύ ραδιόφωνο, μου άρεσε πολύ η μουσική. Είχα πιστέψει ότι μέσα από τη μουσική θα έβρισκα έναν τρόπο να ξεφύγω από το στενό περιβάλλον της μικρής μας πόλης. Είχα ανάγκη ν' ανοίξω τα φτερά μου και να πετάξω. Άρχισα, λοιπόν, να μαθαίνω μουσική. Οι γονείς μου είχαν δωρίσει στον αδερφό μου μια κιθάρα που δεν την αξιοποίησε κι έτσι η κιθάρα πέρασε στα χέρια μου. Ξεκίνησα παίζοντας μερικά τραγούδια απ' αυτά που άκουγα στο ραδιόφωνο. Μιλάμε για υπέροχα τραγούδια της εποχής εκείνης, του Ξαρχάκου, του Μαυρουδή, του Θεοδωράκη, του Λοϊζου. Ήταν η εποχή που, όταν έγραφαν ένα καινούριο τραγούδι αυτοί οι άνθρωποι, πραγματικά το γιόρταζε όλη η Ελλάδα. Η μουσική είχε γίνει γέφυρα, για να περάσει ο λόγος των μεγάλων ποιητών μας και στον πιο απλό άνθρωπο. Οι εργάτες τότε τραγουδούσαν τραγούδια που ήταν βασισμένα στην ποίηση του Σεφέρη, του Ελύτη, του Λειβαδίτη, του Χριστοδούλου και άλλων σπουδαίων ποιητών μας. Καταλαβαίνετε ποιο ήταν το κλίμα. Υπήρχε μια μεγάλη συγκίνηση στο άκουσμα αυτών των τραγουδιών, νιώθαμε ανατριχίλα και περηφάνια που αυτά τα τραγούδια ήταν ελληνικά και μοναδικά στον κόσμο. Η μουσική τους επένδυση έδωσε ταυτότητα στην Ελλάδα, η οποία ήταν πια διεθνώς αναγνωρίσιμη μέσα απ' αυτές τις μελωδίες, άσχετα αν οι ξένοι δεν καταλάβαιναν τα λόγια. Αυτά τα τραγούδια τραγουδούσαμε εμείς, τραγούδια πάνω σε ποίηση ποιητών βραβευμένων με βραβεία «Νόμπελ» και «Λένιν». Επρόκειτο για μια πολιτιστική έκρηξη και αισθάνομαι τυχερός που νέος την έζησα. Δυστυχώς όμως, οι εποχές που ακολούθησαν δεν ήταν εφάμιλλες εκείνης, ώσπου φτάσαμε στη σημερινή πραγματικότητα. Προσωπικά, βασίστηκα στα θεμέλια που έβαλαν εκείνοι οι μεγάλοι δημιουργοί του λόγου και της μουσικής. Άρχισα να γράφω τα τραγούδια μου επηρεασμένος από εκείνο το ύφος και το κλίμα. Έγραψα, λοιπόν, τα πρώτα μου τραγούδια και κατέβηκα στην Αθήνα, εκεί που παίζονταν τα μεγάλα παιχνίδια. Τα παρουσίασα στον κόσμο και άρεσαν. Εκείνα τα πρώτα μου τραγούδια ήταν μια μεγάλη ικανοποίηση, πρώτα - πρώτα για μένα που τα έγραφα και τα τραγουδούσα. Αλλά και για τον κόσμο, που συντροφιά μ' αυτά τα τραγούδια έβγαινε στις πορείες, διαμόρφωνε πολιτική άποψη, άποψη επίσης για τον πολιτισμό, συνειδητοποιούσε το ρόλο του ως ενεργού πολίτη και τρόπον τινά ασκούσε και το πνεύμα του. Μάλλον ήμουν και πάλι τυχερός, γιατί νομίζω ότι εισέπραξα πολύ περισσότερα απ' αυτά που έδωσα και γιόρταζα το κάθε καινούριο μου τραγούδι όπως οι αναγνωρισμένοι δημιουργοί της εποχής εκείνης. Μπορώ, λοιπόν, να πω ότι κατάφερα εκείνο που ήθελα να κάνω, να ανοίξω τα φτερά μου και να πετάξω πέρα από τη μικρή μου απομονωμένη πόλη. Ήρθε όμως κι η στιγμή που ένιωσα άβολα μέσα σ' αυτό το χώρο, τον οποίο έπρεπε να υπηρετήσω αυστηρά επαγγελματικά. Αποφάσισα τότε να φύγω απ' την Αθήνα και γύρισα πίσω στην Κομοτηνή.

ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΜΕ ΟΠΛΟ ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Τι είναι αυτό που, κατά τη γνώμη σου, χαρακτηρίζει το έργο σου κι εσένα ως δημιουργό;

Μέσα από τη μουσική, το λόγο και την ερμηνεία, σε όλη μου τη ζωή, υπηρέτησα τις ιδέες μου. Πρόκειται για μια στάση ζωής που δεν θ' αλλάξει, όσο ακούγεται η φωνή μου. Οι ιδέες μου και οι πολιτικές μου θέσεις δε γίνεται να ξεκοπούν από τα τραγούδια που ερμηνεύω. Αν ένα τραγούδι δε με εκφράζει απόλυτα, δεν πρόκειται να το τραγουδήσω απλώς και μόνο για να διασκεδάσω κάποιους ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο. Θεωρώ τον εαυτό μου ψυχαγωγό κοινωνικής διαμαρτυρίας, ψυχαγωγό και όχι διασκεδαστή. Διασκεδαστής δεν υπήρξα ποτέ και ίσως να μην είχα και το ταλέντο για να γίνω τέτοιος. Ό,τι ως τώρα έκανα, το έκανα με αγάπη, με πάθος και συνέπεια. Όλα τα τραγούδια μου, από το ξεκίνημά μου ήδη, είχαν ένα κοινωνικοπολιτικό περιεχόμενο. Οι αιτίες και οι αφορμές δεν έχουν εκλείψει. Κάποτε είχαμε τη Δικτατορία, αλλά και σήμερα έχουμε δικτατορίες, πολύ περισσότερες και αόρατες δικτατορίες. Επομένως έχουμε και λόγους να διαμαρτυρόμαστε, λόγους να υψώνουμε τη φωνή μας, γιατί αν πάψουν κι αυτές οι ελάχιστες φωνές που υπηρετούν το τραγούδι διαμαρτυρίας, τότε αλίμονό μας, αλίμονό μας. Τα τραγούδια είναι πιο ισχυρά κι από τα όπλα, αυτό ανακάλυψα στην πορεία μου και το πιστεύω βαθιά.

Τι ακριβώς εννοείς όταν λες ότι «τα τραγούδια είναι πιο ισχυρά κι από τα όπλα»;

Αυτό ακριβώς εννοώ. Είναι γνωστό ότι ένα όπλο μπορεί να χτυπήσει και να προκαλέσει μια ζημιά σε μια δεδομένη στιγμή, ενώ ένα τραγούδι μπορεί να προκαλέσει ανυπολόγιστο καλό, μπορεί να αφυπνίσει πλήθη ανθρώπων, όχι μόνο τη στιγμή που θα γεννηθεί, αλλά και στο μέλλον και μετά από δεκαετίες. Είναι χαρακτηριστική η απάντηση που έδωσε ο Θεοδωράκης στους χουντικούς όταν απαγόρεψαν ν' ακούγονται τα τραγούδια του σ' ολόκληρη την επικράτεια: «Κάποια στιγμή τα τανκς τα δικά σας θα σκουριάσουν, αλλά τα τραγούδια μου θ' ακούγονται για πάντα». Είχε απόλυτο δίκιο.

Συνάντησες στην πορεία σου κάποια εμπόδια;

Φυσικά! Κανένας δρόμος δεν είναι στρωμένος με τριαντάφυλλα. Υπήρξαν αρκετά εμπόδια, μα δε χρειάζεται καν να τα αναφέρω. Αν επιμένετε, θα σας πω μόνον ότι ένα μεγάλο εμπόδιο ήταν πρώτα - πρώτα ο ίδιος ο εαυτός μου, γιατί έτσι το επέλεξα. Είναι φοβερά δύσκολο στο χώρο αυτό να κρατάς μια συνέπεια στην πορεία σου και να αποφεύγεις όλους τους μικρούς συμβιβασμούς που κάθε μέρα θα γίνονται όλο μεγαλύτεροι. Πάντως, όσοι κράτησαν με συνέπεια μια πορεία, αναγνωρίστηκε η προσπάθειά τους. Κι εκτός αυτού, πολλές φορές, ειδικά στο χώρο της τέχνης, τα εμπόδια λειτουργούν επ' αγαθώ, σε χαλυβδώνουν, σε κάνουν πιο παραγωγικό.

Υπήρξαν άνθρωποι που σε βοήθησαν στο έργο σου;

Ευγνωμονώ τους μεγάλους Έλληνες μουσικούς, οι οποίοι όντως με μάγεψαν. Είχα όμως και την τύχη να γνωρίσω έναν εμπνευσμένο άνθρωπο στο χώρο της ελληνικής δισκογραφίας, τον Αλέκο Πατσιφά, που είχε την εταιρεία «Λύρα». Σ' αυτόν έδειξα για πρώτη φορά τα τραγούδια μου. Ήταν ένας άνθρωπος που δε δίσταζε να επενδύσει στα όνειρα νέων δημιουργών. Αυτός με βοήθησε στα πρώτα μου βήματα και χωρίς αυτόν είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα γυρνούσα πίσω χωρίς να κάνω πολλά πράγματα.

ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΕ ΜΙΑ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΥΣΥΝΘΕΤΗ ΚΡΙΣΗ

Αν δέχεσαι ότι σήμερα κυριαρχεί το κακό τραγούδι εις βάρος του ποιοτικού, ποιοι νομίζεις ότι ευθύνονται;

Είναι βέβαιο ότι δεν ευθύνονται απλώς αυτοί που διαχειρίζονται τα μουσικά πράγματα και συν τοις άλλοις προσβάλλουν και την αισθητική και τη νοημοσύνη μας. Έχει κι ο ίδιος ο ακροατής μεγάλη ευθύνη, όπως έχει ευθύνη ο ψηφοφόρος για το ποιοι τον κυβερνούν. Ο ίδιος ο ακροατής θα μπορούσε μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο να εξαφανίσει όλους αυτούς που του σερβίρουν το χυδαίο τραγούδι. Είναι, βέβαια, γεγονός ότι πάντοτε υπήρχαν και κακά τραγούδια. Παλιότερα όμως και πολύ έξυπνα, ο κόσμος εκείνα τα χυδαία τραγούδια, τα σκυλοτράγουδα, τα είχε εξορίσει πολύ μακριά από τις πόλεις, εκτός των τειχών, σε κάτι εθνικές οδούς. Γύρισαν, όμως, τα πάνω κάτω και αυτά τα τραγούδια, που τα είχε στείλει στην εξορία ο ελληνικός λαός, μας τα έφεραν πίσω και τα έβαλαν στην πρώτη θέση. Πήραν το σκυλάδικο, ανακάτεψαν κι άλλα πράγματα μαζί κι έφτιαξαν ένα περίεργο κατασκεύασμα. Βλέπω με φρίκη σήμερα τη νεολαία μας, την ελληνική νεολαία -και το λέω με πολύ πόνο- να χορεύει συνέχεια τσιφτετέλι. Έχουμε αποτρελαθεί εντελώς, κάνουμε σα να μην τρέχει τίποτα. Νομίζουν οι ιθύνοντες ότι, με το να τακτοποιήσουν τάχα τα οικονομικά μας ή τις διεθνείς μας σχέσεις, θα διασφαλίσουν το μέλλον αυτού του τόπου. Πώς είναι δυνατόν να γίνει αυτό, αν χάσουμε τον πολιτισμό μας, ο οποίος μας κράτησε Έλληνες τόσους αιώνες μέσα στη σκλαβιά; Αν δεν υπήρχε αυτός ο πολιτισμός, δεν θα είχαν λόγο οι Έλληνες να ξεσηκωθούν, δεν θα τους έκαιγε ο πόθος να φτιάξουν ξανά το δικό τους κράτος. Τι θα τους θύμιζε ότι δεν είναι ραγιάδες; Τι άλλο εκτός από τον πολιτισμό τους; Και να που βλέπουμε τώρα ότι αυτό το πανίσχυρο όπλο μας, που μας κράτησε ζωντανούς μέχρι σήμερα, το ξεπουλάμε για πενταροδεκάρες. Υπάρχει μέλλον χωρίς πολιτισμό, χωρίς ελληνική γλώσσα και ποίηση, χωρίς ελληνική μουσική; Πού θα οδηγηθούμε; Σε μια παγκόσμια κοινότητα άραγε; Ο Άγγλος όμως, ξέρει πολύ καλά ποιος είναι και ποιος θα είναι μετά κι από αιώνες. Εμείς ξέρουμε σήμερα τι είμαστε και τι θα είμαστε, όχι μετά από αιώνες αλλά μετά από λίγες μόνο δεκαετίες, αν συνεχίσουμε κατ' αυτόν τον τρόπο να συναινούμε στην ισοπέδωση; Πού είναι οι φορείς, οι οποίοι θα έπρεπε πρώτοι να αντιδρούν και πού είναι η παιδεία; Μέσα στα σχολεία τα παιδιά αναλώνονται σε μια άγονη βαθμοθηρία κι όλο τα φορτώνουν με όγκο άχρηστων γνώσεων και ανόητων απαιτήσεων. Χάνουμε το παιχνίδι σ' αυτόν τον κρίσιμο χώρο, όπου μάλιστα υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι εμπνευσμένοι που θα μπορούσαν να κάνουν πραγματικά θαύματα, αν τους δινόταν η ευκαιρία. Γιατί δεν πρέπει να βλέπουμε τον πολιτισμό μόνον ως μέσον διασφάλισης της εθνικής ταυτότητας ενός λαού και ως εθνική επένδυση, αλλά και ως πηγή ευχαρίστησης και απόλαυσης. Υπάρχει τίποτα ομορφότερο από τον πολιτισμό; Αυτά σκέφτομαι κι αγανακτώ!

Γράφονται ποιοτικά τραγούδια στις μέρες μας ή μας... τελείωσαν κι η νεολαία αναγκαστικά στρέφεται στα προσφερόμενα ρηχά και χυδαία;

Και βέβαια γράφονται! Αυτό είναι το κακό, ότι ενώ υπάρχουν πολλά καλά τραγούδια, κατακλυζόμαστε από το ευτελές και το μηδαμινό. Είναι ν' απορεί κανείς πως μπορέσαμε -για τη γενιά μου λέω- να κάνουμε τέτοια ζημιά στη νεολαία. Ενώ μάλιστα έχουμε σήμερα στη διάθεσή μας τα πολλά αγαθά της τεχνολογίας, τα χρησιμοποιούμε κατά κανόνα για το χειρότερο και όχι μόνο για το καλύτερο. Επίσης, ενώ έχουμε τόσους μουσικούς επιπέδου, τους αναγκάζουμε, για ένα μεροκάματο, να δουλεύουν σε χώρους που δεν τους αρμόζουν, υπηρετώντας το μέτριο έως κακό τραγούδι. Έχουμε μεγάλα κεφάλαια στον τόπο μας, μεγάλους μουσικούς, σαν τον Σταύρο Κουγιουμτζή, τον Δήμο Μούτση, τον Γιάννη Γλέζο, τον Χρήστο Λεοντή και άλλους. Κι όμως, δεν ακούγονται, τους έχουν παραμερίσει τα «μέσα» και βλέπεις την πολιτεία να αδιαφορεί και να αδρανεί. Ένα ανάλγητο σύστημα διακυβέρνησης, το οποίο θέλει να τα ελέγχει όλα μέσα από την ευκολία, τους αληθινούς παραγωγούς πολιτισμού τους έχει παροπλίσει, τους έχει αποκλείσει ακόμα κι απ' αυτό απ' το οποίο ζούσαν, το ίδιο τους το επάγγελμα. Τα βλέπουμε αυτά καθημερινά, μα προσωπικά μ' ενοχλούν περισσότερο, γιατί πρόκειται για ανθρώπους που γνώρισα και έζησα στον κολοφώνα της δημιουργίας τους, τότε που έκαναν θαύματα και τα τραγούδια τους συγκλόνιζαν το πανελλήνιο. Αν, λοιπόν, εσείς οι νέοι θέλετε να πάτε μπροστά, πρέπει πρώτα να κοιτάξετε πίσω, όχι μόνο στην ιστορία που σας διδάσκουν στα σχολεία, αλλά να μάθετε και την ιστορία του πολιτισμού, να μάθετε την ιστορία της ελληνικής μουσικής. Μπορείτε ν' ασχοληθείτε με αυτό και στις ελεύθερες ώρες σας και μέσα στο σχολείο. Σας έχουν δώσει την ευκαιρία, μέσω των μαθητικών κοινοτήτων και των 15μελών συμβουλίων, να κάνετε διάφορες εκδηλώσεις, να κάνετε προτάσεις, να πάρετε πρωτοβουλίες. Δεν έγιναν τα 15μελή συμβούλια για να εξαντλούν το ρόλο τους στις εκδρομές ή στις αποχές, αλλά για παρά πολλές ανάγκες που θα έπρεπε να έχετε. Να ζητάτε, να ζητάτε πολιτισμό! Για να μην είμαστε μόνο κατ' όνομα Έλληνες, αλλά και κατ' ουσίαν!

Ποια είναι η γνώμη σου για τον ρόλο και την ευθύνη των μουσικών κυκλωμάτων και των εμπόρων, όσον αφορά στο επίπεδο του σύγχρονου τραγουδιού;

Μπορεί οι έμποροι να προωθούν τα ευτελή τραγούδια, μα για το γεγονός αυτό την κύρια ευθύνη επιμένω ότι φέρουν αυτοί που τα ακούνε, οι ακροατές. Θεωρούμε ότι υπάρχει μια οργανωμένη κοινωνία, η οποία δεν μπορεί παρά να βασίζεται στην οικογένεια. Ε, πώς γίνεται, βρε αδελφέ; Μέσα στην οικογένεια δεν φροντίζουν οι γονείς να φέρουν μια καλή τροφή για τα παιδιά τους; Για το στομάχι τους φροντίζουν, όπως και για τα ρούχα τους φροντίζουν. Αλλά γιατί να μη φροντίζουν και για το τι θα βάλουν μέσα στο μυαλό και στην ψυχή τους; Όταν οι ίδιοι οι γονείς γίνονται κακό πρότυπο και μέσα στο σπίτι αντιλαλούν μονίμως τα σκυλάδικα, τι θα κάνει το παιδί; Είναι πράγματα που τα ζούμε. Πώς δηλαδή έγινε κοινής αποδοχής η κακή ποιότητα; Οι άλλοι φταίνε πάντα; Για παράδειγμα, ο Μάτσας είναι αυτός ο έμπορος που κέρδισε προωθώντας τη μελοποίηση των μεγάλων ποιητών, κάνοντας μεγάλη την εταιρεία του, μέσα από τα τραγούδια του Θεοδωράκη, του Λοϊζου, του Ξαρχάκου. Αλλά είναι αυτός ο ίδιος που σήμερα πουλάει το χυδαίο τραγούδι. Κι αν δει ότι το κοινό στραφεί κάπου αλλού, θα αναγκαστεί να πουλήσει κάτι άλλο.

Και πού καταλήγουμε;

Το φαινόμενο είναι σύνθετο και δεν είναι αποκομμένο από τις επιλογές της πολιτικής εξουσίας. Χωρίς να θέλουμε τώρα να κάνουμε κομματική συζήτηση, βλέπουμε ότι ο λαϊκισμός κατέληξε να γίνει, από μια δεδομένη χρονική περίοδο και μετά, κυρίαρχη πολιτική στάση των κρατούντων. Οι ιθύνοντες οι ίδιοι έδειξαν τον κακό δρόμο. Σκεφτείτε μόνο ότι έφτασε ένας υπουργός να χαρακτηρίσει τα σκυλάδικα «κέντρα πολιτισμού»... Ναι, αυτός που είπατε. Ενώ άλλος υπουργός, άλλης παράταξης, χαρακτήριζε τους ποιητές «λαπάδες»... σε μια συνέντευξη που διάβασε όλη η Ελλάδα τότε.

Τι λες, λοιπόν, για το δημοκρατικό μας πολίτευμα, όταν εκπροσωπείται από τέτοιους υπουργούς;

Για το δημοκρατικό πολίτευμα έχω να πω ότι είναι το χειρότερο δυνατό, μόνο που δεν υπάρχει καλύτερο. Αυτή είναι η δημοκρατία μας, έτσι όπως εμείς την έχουμε καταντήσει. Κι επειδή δεν έχουμε άλλη επιλογή εκτός αυτού του πολιτεύματος, πρέπει να αναλάβουμε ο καθένας την ατομική του ευθύνη, ώστε να το κάνουμε καλύτερο. Από όλους μας εξαρτάται και όλοι μας είμαστε υπεύθυνοι για τη ρεμούλα και τη διαφθορά. Ας ψηφίσουμε μια φορά το κοινωνικό καλό και όχι το ατομικό, όχι το ατομικό ρουσφέτι. Γιατί να είμαστε μια ζωή ανώριμοι και να μας ξεγελά ο κάθε αλήτης πολιτικάντης που βγαίνει και με ένα πανό διαφημίζει το δικό του όνομα; Γιατί να τον πιστεύουμε αυτόν τον άνθρωπο; Γιατί να δεχόμαστε τις υποσχέσεις του ότι θα βολέψει τα δικά μας παιδιά; Εμείς φταίμε, όχι το πολίτευμα.

Να μιλήσουμε και για μερικά πρόσωπα του πολιτικού χώρου;

Ποιος ο λόγος να μιλάμε για πρόσωπα, για άτομα δηλαδή; Ήμασταν μια συλλογική κοινωνία και καταντήσαμε μια κοινωνία ατόμων. Αν είναι δυνατόν να λέγεται κοινωνία ο ατομισμός που επικρατεί στις μέρες μας. Κατάφεραν, τελικά, να μας κάνουν σκυλάκια του καναπέ, μέσω της τηλεόρασης, ώστε να μη λειτουργούμε και να μην αντιδρούμε συλλογικά, οπότε θα μπορούσαμε να γίνουμε κι επικίνδυνοι. Τα κατάφεραν!

Τα «κατάφεραν» χάρη στην τηλεόραση;

Αν ζητάτε τη γνώμη μου για την τηλεόραση, τουλάχιστον μην περιμένετε από εμένα να την επιβραβεύσω. Κάποτε είχαμε ένα κρατικό ραδιόφωνο και ήρθε μετά η τηλεόραση, ένα κρατικό κανάλι. Διαμαρτυρόμασταν, βεβαίως. Θέλαμε να σπάσει το μονοπώλιο, γιατί η κάθε κυβέρνηση εκμεταλλευόταν το κρατικό ραδιόφωνο και την τηλεόραση, για να περνάει τη δική της γραμμή. Θέλαμε, λοιπόν, μια πολυφωνία, ώσπου κάποια στιγμή έσπασε το μονοπώλιο και δημιουργήθηκαν πάρα πολλοί σταθμοί και κανάλια. Ε, από εκείνη τη στιγμή, χάθηκε και κάθε έννοια ποιότητας. Και -με θλίψη το λέω- φτάσαμε σήμερα να νοσταλγούμε το κρατικό μονοπώλιο του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης. Τα τηλεοπτικά προγράμματα είναι σε γενικές γραμμές απαράδεκτα, σε κάθε τομέα. Για παράδειγμα, στον τομέα της ψυχαγωγίας, έχουν εκφυλίσει κάθε έννοια του χιούμορ και μας βομβαρδίζουν με τη σαχλαμάρα. Όλα αυτά τα ιδιωτικά κανάλια, μέσα από την κακόγουστη φάρσα και μέσα από την υστερία, προσπαθούν να προκαλέσουν το γέλιο. Ακόμα και μ' αυτόν τον τρόπο, διαβρώνουν σιγά-σιγά έναν ολόκληρο λαό- πειραματόζωο. Άναρθρες κραυγές κυριαρχούν παντού και όλα αυτά τα χυδαία κατασκευάσματα που τα αποκαλούν τραγούδια, τρεις λέξεις και δύο νότες, που επαναλαμβάνονται, μέχρι που κολλάει το μυαλό του ανθρώπου, όπως η βελόνα στο δίσκο του πικάπ. Φυσικά, δε νομίζω πως είναι τίποτα τυχαίο. Ό,τι προβάλλουν είναι σκόπιμα κατασκευασμένο και στρέφεται ενάντια στο μέλλον, ενάντια σε σας τα παιδιά ουσιαστικά. Το δυστύχημα είναι, ότι, μπροστά σ' αυτά τα φαινόμενα σήψης και αλλοτρίωσης, οι μεγαλύτεροι δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να βολεύονται στην υποτιθέμενη ευημερία τους. Λυπούμαι πολύ που η γενιά μου, με τη σιωπή και την ανοχή της, συναινεί σ' αυτήν την κατρακύλα.

Τι προτείνεις ως αντίδοτο στην «κατρακύλα»;

Αχ, βρε κορίτσι μου, ένα πράγμα μόνο! Να μορφωθεί ο κόσμος, να καλλιεργηθεί ο καθένας όσο μπορεί, να γίνει καλύτερος άνθρωπος, να μην είναι ένα πρόβατο που το ταΐζουν κουτόχορτο, για να το αρμέγουν, να το κουρεύουν και να το σφάζουν. Όταν ξεφύγουμε από το επίπεδο του ζώου του κοπαδιού και γίνουμε και πάλι άνθρωποι, τότε υπάρχουν ελπίδες ότι θα αλλάξουν τα πράγματα και θα σταματήσει η κατρακύλα. Αλλά σαν ουτοπία φαίνεται, ακούγεται πολύ μακρινό. Αυτό δεν έχει σημασία. Σημασία έχει να κοιτάξει ο καθένας ν' ανοίξει τα μάτια του, να ξεστραβωθεί και ειδικά εσείς, τα νέα παιδιά. Να είστε περίεργα, να βλέπετε το κάθε τι κι από την άλλη του όψη, να μη βολεύεστε, να ψάχνετε, να ρωτάτε, να μαθαίνετε, για να μην είστε πρόβατα στο μαντρί. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος.

Στην τρέχουσα ελληνική επικαιρότητα κυριαρχεί το θέμα της «17 Νοέμβρη». Μετά τη δράση, ήρθε η σύλληψη και η δίκη. Ποιο είναι το σχόλιό σου;

Το φαινόμενο αυτό είναι προϊόν μιας κοινωνίας που βαδίζει στραβά. Η άρρωστη κατάσταση, που βιώνουμε εδώ και δεκαετίες, δημιούργησε αυτά τα καρκινώματα. Δημιούργησε ανθρώπους που διαχειρίστηκαν για δικό τους λογαριασμό τη λαϊκή επιθυμία για αλλαγή σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο. Όμως, αυτή η ομάδα είναι φανερό ότι δεν ήταν παρά μια συμμορία δολοφόνων που αποφάσιζαν για τη ζωή και το θάνατο άλλων ανθρώπων. Ούτε αφελείς ήταν ούτε πίστευαν ότι θα αλλάξουν τον κόσμο, αλλά όλα όσα έκαναν ήταν εις βάρος του λαού. Ασφαλώς και είμαι αντίθετος σε κάθε μορφή ατομικής τρομοκρατίας. Είμαι, όμως, υπέρ της συλλογικής πίεσης, για την αλλαγή προς το καλύτερο. Αυτή η συλλογική δράση μπορεί ν' αρχίσει μέσα από τα σχολεία, μέσα από τα δεκαπενταμελή μαθητικά συμβούλια και με κοινωνικές διαδικασίες. Μόνον έτσι θα βελτιωθεί η κατάσταση. Από πιστολέρο δεν έχει ανάγκη καμιά κοινωνία, όσο κι αν ισχυρίζονται ότι λειτουργούν εν ονόματι του λαού. Αυτή είναι η μεγαλύτερη απάτη.

Τον τελευταίο καιρό, συχνά απασχολεί την κοινή γνώμη η αντιπαράθεση εκκλησίας και πολιτείας, ενώ κάθε τόσο εμφανίζεται στην επικαιρότητα και το φαινόμενο του σατανισμού. Ποια είναι η άποψή σου γι' αυτά;

Αυτό που βλέπω είναι το πόσο δεμένες παραμένουν μεταξύ τους η πολιτική και η εκκλησιαστική εξουσία. Ανέκαθεν, από την εποχή που ο άνθρωπος ζούσε στα σπήλαια ή στις καλύβες, είχε τον αρχηγό και το μάγο της φυλής. Δεν άλλαξαν και πολύ τα πράγματα και μάλλον καθόλου. Ε, καμιά φορά τσακώνονται ο μάγος και ο αρχηγός, διεκδικώντας περισσότερη εξουσία ο καθένας για λογαριασμό του. Όσο για το ζήτημα του σατανισμού, ποτέ δεν με απασχόλησε αυτή η σκοτεινή πλευρά του μυαλού, η δεισιδαιμονία. Είναι κρίμα που κάποιοι άνθρωποι προσπαθούν να βρουν κάτι ενδιαφέρον στο ανύπαρκτο, θέλοντας να δικαιολογήσουν τις διαστροφές τους μέσω της θρησκείας. Το γεγονός πάντως είναι ότι μέσα από την ίδια την θρησκεία πηγάζει αυτή η δεισιδαιμονία περί σατανά. Οι εκπρόσωποί της μιλάνε για σατανάδες και κάνουν εξορκισμούς, για να βγάλουν τα κακά πνεύματα από κάποιους ανθρώπους που συνήθως είναι άθλια και φτωχά στο πνεύμα πλάσματα. Η αμορφωσιά δημιουργεί αυτά τα φαινόμενα και η εκκλησία τα καλλιεργεί. Δυστυχώς, δεν έχει η εκκλησία αγάπη για τον άνθρωπο, παρά μόνο τάσεις εξουσίας και δεσποτισμού.

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΟΛΑΣΗ MADE IN USA

Πώς θα έδινες το στίγμα της διεθνούς επικαιρότητας με μια σύντομη φράση; (Η συνέντευξη δόθηκε ενάμιση μήνα πριν την έναρξη της επίθεσης στο Ιράκ)

Αρκεί μόνο μια λέξη: Αηδία! Πώς, αλήθεια, μπορεί να ανέχεται η οικουμένη έναν αλήτη πρόεδρο των ΗΠΑ, ένα ανδρείκελο, έναν ακαλλιέργητο, να λέει ότι θα χτυπάει όποιους θέλει και όποτε θέλει; Δεν βρίσκω λόγια να πω.

Τι έχεις να πεις για τις σχέσεις μεταξύ των λαών και το ρόλο των «ισχυρών» του πλανήτη;

Το λογικό και φυσικό θα ήταν οι σχέσεις των λαών να βασίζονταν σε μια πλούσια ανταλλαγή ιδεών και πολιτισμού, σε οικουμενικό επίπεδο. Μα είναι τραγικό που στηρίζονται στο παράλογο και το αφύσικο, δηλαδή στο νόμο του βυθού, όπου το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό. Έτσι, κάθε κράτος είναι αναγκασμένο να έχει το στρατό του και τα σύνορά του και να φυλάγεται από τον ίδιο του το γείτονα, κάνοντας πλούσιους τους βιομηχάνους και εμπόρους όπλων. Τα μεγάλα κράτη, όπως οι ΗΠΑ, πρεσβεύουν δήθεν τη δικαιοσύνη, την ελευθερία και τη δημοκρατία και βαφτίζονται προστάτες των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Κι ενώ στις ΗΠΑ σήμερα όλες οι βαριές βιομηχανίες κάνουν απολύσεις, η πολεμική τους βιομηχανία συνεχίζει να κάνει προσλήψεις. Πάει καλά το μαγαζί. Κάθε τόσο λοιπόν, που γεμίζουν οι αποθήκες τους, προκαλούν έναν πόλεμο και πάνε κι αδειάζουν τ' αποθέματα των αποθηκών τους, για να τις ξαναγεμίσουν πάλι. Φροντίζουν πάντα να δημιουργούν προβλήματα ανάμεσα στους λαούς, όπως π.χ. ανάμεσα στον τουρκικό και τον ελληνικό, έτσι που καταντήσαμε να είμαστε οι καλύτεροι πελάτες τους. Από το εθνικό εισόδημα της Ελλάδας και της Τουρκίας φεύγει περισσότερο από το μισό για εξοπλισμούς και πάει κατευθείαν στα ταμεία των ΗΠΑ. Όλοι οι άμοιροι λαοί δουλεύουμε για να κερδίζουν αυτοί οι βιομήχανοι και έμποροι όπλων, τη στιγμή που θα μπορούσαμε όχι απλώς να συμβιώνουμε ειρηνικά, αλλά να δημιουργούμε αληθινούς παραδείσους σε τούτη τη μικρή ζωή που μας χαρίστηκε. Όμως, η πραγματικότητα είναι τρομακτική, είναι κόλαση. Το ένα τρίτο του πληθυσμού της Γης δεν έχει ούτε νερό να πιει και άλλο ένα τρίτο λιμοκτονεί. Κι αυτό γιατί οι λίγοι συνεχίζουν να εκμεταλλεύονται τους πολλούς και να καπηλεύονται τα αγαθά ολόκληρου του πλανήτη. Οι απολίτιστοι καουμπόηδες του Τέξας αλωνίζουν σήμερα την υφήλιο και βλέπουμε έθνη με μεγάλη ιστορία και λαμπρό πολιτισμό να εξευτελίζονται και να εξαναγκάζονται δια της βίας να υποκλίνονται σ' αυτούς, στους πετρελαιάδες και τους εμπόρους όπλων της Αμερικής. Επινόησαν και τη λεγόμενη παγκοσμιοποίηση, που εν ονόματι της επιδιώκουν να νομιμοποιήσουν τα εγκλήματά τους εις βάρος της ανθρωπότητας και να κατοχυρώσουν την παγκόσμια κυριαρχία τους... Γι' αυτό έχουμε όλοι χρέος να παλέψουμε, να κινητοποιηθούμε, όπως έγινε στο Σιάτλ, στην Πράγα, στη Γένοβα, όπως θα γίνει και στη Θεσσαλονίκη τον Ιούνιο. Να βάλουμε μπροστά τα οράματά μας για έναν κόσμο ΦΩΤΕΙΝΟ!

(Παρρησία, τεύχος 9, Ιούνιος 2003)

Τρίτη 9 Δεκεμβρίου 2008

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΘΗΒΑΙΟΥ ΣΤΗΝ "ΠΑΡΡΗΣΙΑ"

"Ο ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΔΕΝ ΚΕΡΔΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΦΑΣΙΣΜΟ"

Στη συνέντευξη συμμετείχαν οι μαθήτριες Έφη Αρβανίτη, Ιωάννα Αρβανίτη, Κατερίνα Καραντάκη, Μαρία Μάγειρα και ο συντονιστής καθηγητής.

(Φωτό: Γ. Βιτσαρόπουλος)

Βιογραφικά στοιχεία
Ο Χρήστος Θηβαίος γεννήθηκε το 1963. Σπούδασε στη Φιλοσοφική της Μπολόνιας με καθηγητή τον Umberto Eco. Αρχικά έπαιξε σε παραδοσιακά ιταλικά σχήματα και παραδοσιακά σχήματα εβραϊκής μουσικής.
Το 1994 σχηματίζει τους Συνήθεις Ύποπτους, μαζί με τον Αλέκο Βασιλάτο και τον Τάσο Λώλη. Ο Χρήστος Θηβαίος είναι ο τραγουδοποιός και ο τραγουδιστής του σχήματος. Η πρώτη τους δισκογραφική δουλειά κυκλοφορεί το 1996 από τη Λύρα, με τίτλο "Μέρες αδέσποτες". Τον χειμώνα του 1997-1998, εμφανίζεται στη σκηνή της "Ιεράς Οδού" με τον Γιώργο Νταλάρα, την Ελένη Τσαλιγοπούλου, τον Γιώργο Ανδρέου και τον Μάριο Φραγκούλη. Από αυτή τη συνεργασία προκύπτει το CD single "Ζωντανή ηχογράφηση στην Ιερά Οδό", που κυκλοφορεί την άνοιξη του 1998. Την ίδια χρονιά τραγουδά μελοποιημένη ποίηση στο δίσκο του Βασίλη Δημητρίου "Ο μεγάλος θυμός" από την ομότιτλη τηλεοπτική σειρά και συμμετέχει με το τραγούδι "Σε θέλω" στο δίσκο του Βαγγέλη Γερμανού με τίτλο "Στον Βαγγέλη με αγάπη".
Τον Απρίλιο του 2000 κυκλοφορεί με τους Συνήθεις Ύποπτους το δεύτερο άλμπουμ τους, με τίτλο "Είμαι αυτό που κυνηγάω". Στο άλμπουμ συμμετέχει επίσης η Emilia Ottaviano από το Ελληνόφωνο συγκρότημα Ghetonia της Κάτω Ιταλίας σε δύο τραγούδια του. Την ίδια περίοδο γράφει μουσική και τρία τραγούδια για το θεατρικο της Βίλλυς Σωτηροπούλου "Γυναίκα Loser", σε σκηνοθεσία Γιάννη Μόρτζου. Συμμετέχει, επίσης, στο δίσκο των Apurimac "Hasta Siempre" αφιερωμένο στον Τσε Γκεβάρα, τα έσοδα του οποίου πηγαίνουν στους "Γιατρούς χωρίς σύνορα".
Το Νοέμβριο του 2000 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών παρουσιάζεται συναυλία του Θάνου Μικρούτσικου με τίτλο "30 χρόνια τραγούδια και όνειρα", όπου τραγουδούν ο Χρήστος Θηβαίος στο πρώτο μέρος και η Χάρις Αλεξίου στο δεύτερο.
Συμμετέχει, επίσης, με 3 τραγούδια στο δίσκο Occasional Dream, με 1 τραγούδι στο δίσκο των Active Member και σε ντουέτο με την Ελευθερία Αρβανιτάκη στο δίσκο "Εκπομπή".
Τον Ιανουάριο του 2002 ξεκινά περιοδεία σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό με το Θάνο Μικρούτσικο, η οποία ολοκληρώνεται το Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου. Από αυτή τη συνεργασία προκύπτει ο δίσκος "Ο Αμλετ της Σελήνης", σε μουσική Θάνου Μικρούτσικου και ποίηση Μάνου Ελευθερίου, Οδυσσέα Ιωάννου, Γιώργου Κακουλίδη, Κώστα Λαχά, Τζένης Μαστοράκη, Κώστα Τριπολίτη.
Το Δεκέμβριο του 2003 κυκλοφορεί το νέο του δίσκο με τον τίτλο "Μόνο νερό στη ρίζα", ένα άλμπουμ με τραγούδια δικά του, αλλά και διασκευές, στο οποίο συμμετέχουν η Emilia Ottaviano, ο Βασίλης Παϊτέρης, κ.ά.
.


Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
.
- Αγαπητέ Χρήστο Θηβαίε, ν' αρχίσουμε με μια αναδρομή στο παρελθόν σας;
.
- Θα πάω αρκετά πίσω, όταν ήμουν 12 χρονών. Τότε μπόρεσα να βρω μια δουλειά σ' ένα φούρνο. Συγκεκριμένα, στο φούρνο του θείου του Πέτρου Φιλιππίδη, όπου δούλευε κι αυτός, κι από τότε γίναμε πολύ καλοί φίλοι. Έβγαζα λοιπόν, το χαρτζιλίκι μου και με τα πρώτα μου χρήματα πήγα από μόνος μου κι αγόρασα μια κιθάρα. Να σημειωθεί ότι οι γονείς μου δεν ήθελαν να ασχοληθώ με τη μουσική και γενικά με τα καλλιτεχνικά, κι αυτό για έναν περίεργο λόγο, γιατί ήταν οι ίδιοι ηθοποιοί, όλη μου η οικογένεια, ο πατέρας μου, η μητέρα μου, η γιαγιά μου... Εγώ, πάντως, συνέχισα μόνος μου να μαθαίνω κιθάρα και όταν τελείωνα το Λύκειο πήγα σε κάποιο Ωδείο. Το 1981-2, 18 στα 19 ήμουν τότε, έκανα ένα ταξίδι στην Ιταλία κι επειδή μου άρεσε πολύ το περιβάλλον, αποφάσισα να σπουδάσω εκεί. Εκτιμούσα πολύ το βιβλίο, διάβαζα πολύ και θαύμαζα τους μεγάλους συγγραφείς και ποιητές. Ήθελα να τους μοιάσω και προϋπόθεση γι' αυτό ήταν να σπουδάσω. Ήθελα να γράψω σαν τον Κέρουακ, τον Μπόρχες και άλλους που αγαπούσα. Έδωσα, λοιπόν, εξετάσεις στη Φιλοσοφική της Μπολόνιας. Ήταν δύσκολες οι εξετάσεις, αλλά τα κατάφερα και ήμουν ενθουσιασμένος. Έμεινα στην Ιταλία 12 χρόνια. Τελείωσα τη σχολή, έκανα μεταπτυχιακά και παράλληλα έπαιζα κιθάρα και τραγουδούσα σε συγκροτήματα.
Λίγο πριν γυρίσω στην Ελλάδα, οι μόνοι τραγουδιστές που ήξερα και τραγουδούσα τραγούδια τους ήταν ο Σωκράτης Μάλαμας και ο Ορφέας Περίδης. Ένιωθα τότε μεγάλη ικανοποίηση που ακολούθησα ακαδημαϊκή καριέρα, αλλά θεωρούσα καλό να κάνω και μια δεύτερη επιλογή, ίσως σωστότερη. Πίστευα ότι θα ήταν σωστότερη, χάρη στην πρώτη μου επιλογή, τις σπουδές μου. Γιατί ήθελα να γράφω τα τραγούδια που θα τραγουδάω, αυτό ήθελα πιο πολύ απ' όλα. Και, διαβάζοντας ένα βιβλίο του Πάβιτς, ενός Σέρβου συγγραφέα, βρήκα μια φράση που με άγγιξε βαθιά: "Υπάρχουν πολλοί δρόμοι για έναν άνθρωπο, αλλά ο πραγματικά δικός του δρόμος είναι αυτός που, αν τον ακολουθήσει, ο πόθος του μεγαλώνει". Εκείνη την εποχή έγραφα τα τραγούδια για τις "Μέρες αδέσποτες" και επιστρέφοντας στην Ελλάδα βρήκα τους παλιούς μου φίλους κι έτσι ξεκίνησα...
.
- Είχε τελικά μεγάλη αξία εκείνη η κιθάρα που αγοράσατε μικρός...
.
- Είχε μεγάλη αξία, γιατί ήθελα πραγματικά να την αγοράσω, δεν ήταν δώρο που ύστερα από λίγο θα το εγκατέλειπα. Τότε πίστευα ότι κακώς δεν μου αγόραζαν κιθάρα οι γονείς μου, αλλά στη συνέχεια κατάλαβα ότι πολύ καλά έκαναν. Έπρεπε μόνος μου να αποφασίσω τι ήθελα στη ζωή μου και να το καταφέρω με τις δικές μου δυνάμεις. Στα δεκατρία μου ήδη έπαιζα Beatles, Elvis Presley, Eagles κ.ά. Κάθε φορά που αποφάσιζα να κάνω κάτι, έπεφτα με τα μούτρα σ' αυτό. Μελετούσα πολύ και προσπαθούσα να μοιάσω στα είδωλα που είχα τότε, τον John Lennon, τον Jim Morrison, τους Pink Floyd. Και μεγαλύτερος έχει κανείς πρότυπα, είναι φυσικό, αλλά όταν είσαι μικρός βαρύνουν πολύ περισσότερο. Ως πρότυπά μου είχα και αρκετούς συγγραφείς, μελετούσα ιδιαίτερα τους ποιητές, γιατί ήθελα να γράφω ο ίδιος τα λόγια των τραγουδιών μου.
.
- Είναι το πιο σημαντικό στην πορεία ενός καλλιτέχνη τα πρότυπα που επιλέγει;
.
- Το πιο σημαντικό είναι πόσο δουλεύει για να τους μοιάσει. Σήμερα, για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να νομίζει ότι από τη μια στιγμή στην άλλη μπορεί να γίνει ίδιος με τον Σάκη Ρουβά. Προσωπικά δεν μου αρέσουν τα τραγούδια ούτε η φωνή του Ρουβά, αλλά στη δουλειά του είναι σωστός, έχει δουλέψει πολύ για να κάνει αυτό που κάνει. Αυτό είναι απαραίτητη προϋπόθεση και πρέπει οι μεγαλύτεροι να το περνάνε στα νέα παιδιά. Είναι μεγάλη η ευθύνη των γονιών απέναντι στα παιδιά. Είναι, βέβαια, πολύ μεγάλος και ο ρόλος των δασκάλων που θα συναντήσει ένας νέος στη ζωή του, είτε από κοντά είτε από μακριά. Μπορεί κάποιος να θεωρήσει δάσκαλό του τον Ελύτη ή τον Σεφέρη, γιατί κι αυτοί δάσκαλοι είναι, αλλά, για να φτάσει σ' αυτούς, πρώτα θα πρέπει να περάσει από μια διαδικασία σεβασμού, φυσικά όταν εκπέμπεται αυτός ο σεβασμός, δίπλα στο δάσκαλο που είναι κοντά του, στο σχολείο της γειτονιάς του.
.
- Ως νέος πατέρας κι εσείς, σε ποιες αρχές στηρίζετε τη σχέση με το γιο σας;
.
- Ο γιος μου σήμερα είναι 3 χρονών και από τότε που γεννήθηκε άλλαξε η ζωή μου. Είναι φυσικό να κάνω ό,τι μπορώ για το καλό του και να τον προστατεύω σ' αυτή την τόσο τρυφερή ηλικία. Αλλά με πολλή προσοχή, χωρίς να κινδυνεύω να γίνω φασίστας. Απλώς, του λέω τι πιστεύω και τι μου αρέσει. Εκείνος με ρωτάει τώρα τελευταία αν μου αρέσει ο Τσαλίκης. Εγώ δεν θα τον έβαζα ποτέ ν' ακούσει Τσαλίκη, αλλά στον παιδική σταθμό που πάει του βάζουν Τσαλίκη κι αναγκαστικά τον ακούει. Όμως, σε καμιά περίπτωση δε θα του απαγορέψω να τον ακούει, ούτε και στη δασκάλα θα πω να μην βάζει στα παιδιά τέτοια τραγούδια. Εδώ πρόκειται για μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα που είναι και πολύ λεπτό. Και για να το αντιμετωπίσουμε πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν κερδίζεται ο φασισμός με φασισμό. Έτσι, λοιπόν, όταν με ρωτάει ο γιος μου για τον Τσαλίκη, του απαντώ: Όχι, αγόρι μου, δεν μου αρέσει εμένα, αλλά εσύ άμα το θέλεις μπορείς να τον ακούς ελεύθερα.
.
- Αισθάνεστε ότι μπορεί να γίνεστε και υπερπροστατευτικός με το παιδί σας;
.
- Νομίζω ότι προς το παρόν δεν μπορώ να απαντήσω σ' αυτή την ερώτηση. Είναι 3 χρονών το παιδί, αρκετά μικρό και οπωσδήποτε πρέπει να υπάρχει φροντίδα και πολλή προσοχή απ' τους γονείς, ώστε να μην πάθει τίποτα, να μη χτυπήσει, να μην πληγωθεί. Θα μπορούσα να απαντήσω αν ήταν 15 χρονών, σε μια ηλικία που θα έβγαινε ίσως έξω χωρίς να το ξέρω, για να πάει κάπου να πιει έναν καφέ ή μια μπίρα και πιθανώς να καβαλούσε μηχανάκι χωρίς να φορέσει κράνος.

- Πάντως, δείχνετε πολύ περήφανος για το γιο σας...

- Βέβαια, έτσι όπως πιστεύω ότι είναι πολύ περήφανοι οι γονείς σας για σας. .
.
- Πείτε μας για τα όνειρά σας όταν ήσασταν μαθητής. Πιστεύατε ότι μια μέρα θα τα πραγματοποιούσατε;

- Ήμουν πολύ φανατικός της μουσικής, τότε, στα χρόνια του Γυμνασίου και του Λυκείου. Τα πρώτα ακούσματά μου στο Δημοτικό προέρχονται από τους "Ολύμπιανς" και τον Πασχάλη Αρβανιτίδη. Ήταν κάτι αντίστοιχο του φίλου μου του Μιχάλη Χατζηγιάννη. Βέβαια, εγώ κατευθύνθηκα προς μια τραγουδοποιία πολύ πιο πολιτική θα έλεγα, περισσότερο έντεχνη όπως έχει χαρακτηριστεί. Το θέμα είναι ότι από τα μαθητικά μου χρόνια είχα τα είδωλά μου και προσπαθούσα να αναπαράγω τη μουσική τους, σμιλεύοντας και τη φωνή μου. Όσο για τα όνειρά μου, σαν τα δικά σας ήταν. Έπαιρνα την κιθάρα στα χέρια, άνοιγα τον καθρέφτη της ντουλάπας και κοιταζόμουν κι εγώ. Κι ο Ανδρέας Παπανδρέου έβγαζε λόγους μπροστά στον καθρέφτη. Όλοι έτσι είμαστε.

- Ο γιος σας θα θέλατε ν' ακολουθήσει τα βήματά σας και να σας μοιάσει;

- Δίκοπο μαχαίρι κάθε απάντηση σ' αυτή την ερώτηση. Απλά, είμαι ευχαριστημένος μ' αυτό που κάνω και υπ' αυτή την έννοια θα' θελα κι ο γιος μου να κάνει κάτι που να τον ευχαριστεί. Γιατί έχω γύρω μου ανθρώπους που αγαπώ και μ' αγαπούν, νιώθω περήφανος για τη δουλειά μου και ταυτόχρονα εξασφαλίζω τα προς το ζην. Γράφοντας τραγούδια και τραγουδώντας τα, μπορώ να πληρώνω νοίκι, τηλέφωνο, ηλεκτρικό, νερό, τα έξοδα του παιδιού μου, να βγαίνω με τους φίλους μου και να ζω κατά κάποιο τρόπο άνετα. Προς θεού όμως, για να μην παρεξηγηθώ, ούτε βίλες έχω, ούτε ακριβά αυτοκίνητα, ούτε πισίνα. Αυτά είναι για άλλους. Έχω κάνει την επιλογή μου και η επιλογή μου είναι να ζω μια απλή ζωή, η οποία μου αρκεί και με ικανοποιεί, γιατί είναι όπως την ήθελα εγώ. Έτσι, θα επιθυμούσα και το παιδί μου να κάνει αυτό που θέλει και να εξασφαλίζει τα αναγκαία για τη ζωή του. Μακάρι να είναι ταλέντο και καλύτερος από εμένα. Αν αυτό θέλει να κάνει, να το κάνει, κι αν θελήσει κάτι άλλο, να κάνει οτιδήποτε, αρκεί να είναι ευτυχισμένος με αυτό. Μου φαίνεται όμως πως ο Νικόλας θα γίνει πιλότος, αυτό του έχει κολλήσει τώρα. Πάντως, στις πρόβες ανεβαίνει κι αυτός στη σκηνή και τραγουδάμε μαζί. Τι να πω, δικαίωμά του... Αυτό μόνο που θέλω από εμένα είναι, μεγαλώνοντας στην ηλικία, να παραμείνω φιλελεύθερος στη σχέση μου με το παιδί μου, κι έχω καλό δάσκαλο για τούτο τον Θάνο τον Μικρούτσικο, ο οποίος είναι 56 χρονών και συνεχίζει να διδάσκει εφηβεία.

- Ας μιλήσουμε για τη δουλειά σας. Έχετε αντιμετωπίσει εμπόδια, έχετε ζήσει στενοχώριες;

- Ειλικρινά, αισθάνομαι τυχερός που από το ξεκίνημά μου, με τους "Συνήθεις Ύποπτους", η δουλειά μου έγινε αποδεκτή, έστω από μικρά στρώματα. Ωστόσο, με στενοχώρησαν κάποιες κριτικές, τις οποίες τότε θεώρησα κακοπροαίρετες. Αργότερα διαπίστωσα πως δεν γίνεται αλλιώς. Πες ότι καλείς φίλους στο σπίτι σου, να τους κεράσεις ένα παγωτό. Αν τους προσφέρεις παγωτό φράουλα, σε κάποιους απ' αυτούς μπορεί να μην αρέσει η φράουλα. Ε, ψιλοστεναχωριέσαι τότε. Το ίδιο θα συνέβαινε και με κάποιους άλλους, αν προσέφερες αντί για φράουλα σοκολάτα. Στενοχωρείσαι γιατί δεν γίνεται να ευχαριστηθούν όλοι, δεν γίνεται να διαθέτεις τα πάντα. Και πάλι καλά που τα τραγούδια μου μόνο σε μερικούς δεν άρεσαν, γιατί υπάρχουν συνάδελφοι που είχαν πολύ χειρότερη τύχη, που μίλησαν πολύ άσχημα γι' αυτούς, τους έθαψαν. Αλλο που με στενοχωρεί σε σχέση με τη δουλειά μου είναι ότι δεν μου αφήνει αρκετό χρόνο για διάβασμα. Αισθάνομαι ακόμα σαν να είμαι φοιτητής της Φιλοσοφίας. Θέλω να διαβάζω αργά, να ψάχνω σε βάθος τα κείμενα. Ελπίζω στο μέλλον να μου μείνει περισσότερος χρόνος για διάβασμα.

- Υπήρξαν στιγμές στην πορεία σας που σκεφτήκατε να τα παρατήσετε;

- Υπήρξαν κάποιες επιμέρους δυσκολίες, αλλά δεν σκέφτηκα να τα παρατήσω. Μπορεί να μη μου άρεσε κάποτε ένας χώρος όπου έπαιζα ή να ένιωθα απογοήτευση αν δεν έβλεπα σε μια συναυλία την αναμενόμενη ανταπόκριση του κοινού, να περιμένω δηλαδή 100 ανθρώπους και να έρχονται 10. Αλλά δεν το έβαλα κάτω.

- Πόσο εξαρτιέστε από το κοινό σας;

- Κοίταξε να δεις, γράφω και τραγουδάω τραγούδια, για τα οποία με πληρώνουν κάποιοι άνθρωποι, το κοινό δηλαδή. Αυτοί οι άνθρωποι δουλεύουν οκτάωρο σε μια υπηρεσία ή όπου αλλού. Μπορεί εγώ να έχω την ευχέρεια να γίνομαι αποδεκτός ως ποιητής και ως τραγουδιστής, αλλά τα προς το ζην χάρη σ' αυτούς τους ανθρώπους τα εξασφαλίζω. Κι είναι πολύ σπουδαίο να έχει ο καθένας μας συνείδηση ότι ζει σε μια κοινωνία, όπου ο ένας έχει ανάγκη τον άλλο. Ο τσαγκάρης έχει ανάγκη το γιατρό, αλλά κι ο γιατρός έχει ανάγκη τον τσαγκάρη. Αυτό σημαίνει κοινωνία και πρέπει να σεβόμαστε ο ένας τον άλλο.

- Επηρεάζεστε ψυχολογικά από το κοινό, από το χειροκρότημα ας πούμε;

- Ναι, πάρα πολύ. Είναι όπως όταν εσύ φοράς, ένα καινούργιο φόρεμα ή έχεις κάνει ένα καινούργιο κούρεμα και βγαίνεις έξω με τους φίλους σου. Δεν σου αρέσει να σου λένε τι ωραίο είναι το φόρεμά σου ή πόσο όμορφο είναι το μαλλί σου; Ή όταν πεις μια σκέψη σου και αρέσει, δεν χαίρεσαι; Αυτό είναι το χειροκρότημα.

- Σας έχει τύχει σε κάποια συναυλία να είστε ψυχολογικά άσχημα και να το ξεπεράσετε;

- Ναι, έχει τύχει. Το πιο απλό, να είμαι κουρασμένος από το ταξίδι κι ο κόσμος με την αγάπη και το χειροκρότημα να μου δώσει δύναμη, ώστε να ξεχάσω ότι είχα να κοιμηθώ δύο μέρες. Μου έχει συμβεί και κάτι πολύ πιο βαρύ. Κάναμε μια συναυλία με τον Μίλτο τον Πασχαλίδη και στο διάλειμμα με πήραν τηλέφωνο από το νοσοκομείο, για να με πληροφορήσουν ότι εκείνη την ώρα η μάνα μου ξεψυχούσε. Χάρη στη βοήθεια του Μίλτου και χάρη στον κόσμο, μπόρεσα να συνεχίσω. Με στήριξαν οι φίλοι μου, οι "Συνήθεις Ύποπτοι", ο Μίλτος, όλοι, έτσι άντεξα.

- Έχετε ποτέ προδοθεί από φίλους;

- Φιλίες κάνω εύκολα, αλλά είναι λίγοι οι φίλοι που αγαπώ και εκτιμώ σαν να είναι οικογένειά μου. Ευτυχώς, δεν έχω ποτέ προδοθεί. Αλλά έχει μεγάλη σημασία ότι κι εγώ δεν τους εξωθώ στα άκρα. Δηλαδή δεν απαιτώ να μου δίνουν τον ουρανό με τ' άστρα. Βέβαια, αν ένας φίλος μου πει ότι θα μου τηλεφωνήσει και δεν τηλεφωνήσει, δεν θα πω εγώ ότι δεν είναι φίλος. Εντάξει, κάτι ίσως να του έτυχε, και δεν μπορεί κάτι τέτοιο να με κάνει να τον αγαπώ λιγότερο.

- Πιστεύετε ότι στις μέρες μας η πορεία ενός καλλιτέχνη εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τα Μ.Μ.Ε.;

- Τελευταία, δυστυχώς, πάρα πολύ. Και εννοώ κυρίως την τηλεόραση, το πιο ισχυρό μέσο σήμερα, που διαχειρίζεται τα πράγματα με άσχημο τρόπο.Το μόνο αισιόδοξο είναι ότι στα κρατικά κανάλια υπάρχουν εξαιρετικές εκπομπές, που προβάλλουν το ποιοτικό. Από την άλλη πλευρά όμως, μπορεί η τηλεόραση, μπαίνοντας σ' όλα τα σπίτια, να κάνει γνωστό κάποιον, αλλά δεν αρκεί αυτό. Για παράδειγμα, τον Νίνο ή τους "Φίλους για πάντα", του χρόνου δεν θα τους ξέρει κανείς, κι ας τους έκανε πασίγνωστους για μια στιγμή η τηλεόραση.

- Ξέρουμε πως εσείς αποφεύγετε τις εμφανίσεις στην τηλεόραση, αλλά παρ' όλα αυτά τα καταφέρατε. Πώς έγινε;

- Έγινε χάρη στις ζωντανές συναυλίες. Όταν άρχισα εγώ, δεν είχαμε ακόμα κατακλυστεί απ' αυτά τα ριάλιτι σόου, που μπορούν να προωθούν όποιον θέλουν, άσχετα από το αν έχει ή δεν έχει ταλέντο. Οι ατάλαντοι, όμως, δεν έχουν διάρκεια.

- Οι μουσικοί και τραγουδιστές που δεν εμφανίζονται αρκετά στην τηλεόραση, μπορούν να τα βγάλουν πέρα οικονομικά;

- Είμαι ένας απ' αυτούς και σας βεβαιώνω ότι τα βγάζω πέρα.

- Από πού αντλείτε την έμπνευσή σας;

- Μπορεί να με εμπνεύσει ένας ωραίος στίχος που θα διαβάσω, ένα βιβλίο, μια ταινία και φυσικά οι σχέσεις μου με τους ανθρώπους γύρω μου. ο καθένας μπορεί να έχει έμπνευση, αλλά σε μια δημιουργία το ένα τοις εκατό είναι έμπνευση και το ενενήντα εννιά τοις εκατό είναι η επεξεργασία της έμπνευσης, που απαιτεί ταλέντο και πολλή δουλειά.

- Τι έχετε να πείτε για το φαινόμενο της "πειρατείας" κασετών και CD;

- Υπάρχει μια συμφωνία της χώρας μας για την υποστήριξη και προώθηση ενός εργατικού δυναμικού που προέρχεται από τη Βόρεια Αφρική. Έτσι, όταν αυτοί οι άνθρωποι διακινούν παράνομα CD, θεωρείται ότι διαπράττουν πλημμέλημα και όχι κακούργημα. Στη χώρα μας συμβαίνει αυτό, ενώ στις άλλες χώρες χαρακτηρίζεται ως κακούργημα. Αν εγώ δω έναν τέτοιο άνθρωπο να πουλάει το δίσκο μου, δε θα του κάνω τίποτα. Όμως, θα αισθάνομαι σα να μου κλέβει το πορτοφόλι. Μπορείτε να σκεφτείτε τι θα γινόταν αν αυτοί οι πλανόδιοι αντί για CD πουλούσαν εφημερίδες στη μισή τιμή; Τότε θα ξεσηκώνονταν όλες οι εκδοτικές δυνάμεις, μα για τη μουσική δεν ξεσηκώνεται κανείς.

- Για τους Ολυμπιακούς Αγώνες τι λέτε;

- Είναι μεγάλο θέμα οι Ολυμπιακοί για τη χώρα μας, γιατί της δίνουν αίγλη. Πάνω απ' όλα, πρέπει να σεβόμαστε και να θαυμάζουμε τους αθλητές μας, ακόμα κι αυτούς που μπορεί να μην πήραν μετάλλιο. Πιστεύω, για παράδειγμα, ότι ο κόσμος πρέπει να σέβεται πολύ περισσότερο τον Γιάννη Μελισανίδη από τον Κώστα Καραμανλή, γιατί ο Μελισανίδης είναι άξιος τιμής για τα επιτεύγματά του και όχι για άλλο λόγο. Από κει και πέρα, εύχομαι αυτή η συγκυρία των Ολυμπιακών Αγώνων να βοηθήσει τη χώρα μας και να μην επιβαρύνει οικονομικά για τα επόμενα χρόνια. Μακάρι οι αθλητές μας να μας κάνουν περήφανους.

- Πώς βλέπετε την πολιτική στις μέρες μας;

- Είναι σαν να βλέπω Καραγκιόζη! Αυτοί οι πολιτικοί που εμφανίζονται συνεχώς στην τηλεόραση δεν μου δίνουν την εντύπωση ότι πάλεψαν ποτέ στη ζωή τους για κάτι αξιόλογο. Λένε όλοι από μια εξυπνάδα και μετά τσακώνονται μεταξύ τους για τα δικά τους. Είναι απίστευτο! Ανθρωποι χωρίς υπόβαθρο προσπαθούν να μας πείσουν ότι πρέπει να μας εκπροσωπούν.

- Θα μας αποκαλύψετε τρία θετικά και τρία αρνητικά χαρακτηριστικά σας;

- Ένα από τα αρνητικά μου είναι ότι είμαι πολύ διαλλακτικός σε περιπτώσεις που δεν πρέπει, με συνέπεια να μη γίνομαι σαφής και πολλές φορές να μπερδεύω τα πράγματα. Μερικές φορές δεν λέω την αλήθεια, όταν ξέρω ότι μπορεί να πληγώσει. Αλλο αρνητικό μου είναι ότι αργώ πολύ να συνέλθω από την κούραση, ακόμα κι αν έχω υποχρεώσεις που δεν πρέπει να αναβάλω. Το τρίτο είναι ότι μερικές φορές τεμπελιάζω για μεγάλες περιόδους, αν και θα μπορούσα να βάλω ένα πρόγραμμα. Από τα θετικά μου, το ένα είναι ότι είμαι καλός πατέρας. Το δεύτερο, ότι είμαι καλός μάγειρας. Το τρίτο, ότι στη δουλειά μου είμαι "σκυλί" που λένε.

- Υπάρχουν καταστάσεις που σας κάνουν να κλαίτε;

- Τον τελευταίο καιρό κλαίω περισσότερο για χαρούμενα πράγματα, παρά για πράγματα που με πληγώνουν. Συγκινούμαι και δακρύζω στο άκουσμα μιας όμορφης μουσικής. Επίσης, όταν διαβάζω ένα ωραίο κείμενο, ένα ποίημα που με αγγίζει. Δακρύζω κι όταν ένας φίλος με συγκινεί μιλώντας για μένα.

- Εξοργίζεστε με κάποια πράγματα;

- Εξοργίζομαι με την τηλεοπτική εκπομπή της Τατιάνας Στεφανίδου, όπως βέβαια και με την άλλη εκπομπή που είναι παρόμοια... ναι, της Λαμπίρη. Με εξοργίζουν όλοι αυτοί οι ατάλαντοι, για παράδειγμα, που προσπαθούν να μιμηθούν τον Ρουβά, που μπορεί εμένα να μη μου αρέσει, αλλά έχει ταλέντο ως σόουμαν κι έχει δουλέψει πολύ. Πολύ, πάντως, με εξοργίζει η αγένεια. Δεν ανέχομαι ανθρώπους να τρέχουν μέσα στην πόλη με 100 χιλιόμετρα, απειλώντας να σκοτώσουν εμένα και πάνω απ' όλα το παιδί μου. Είμαι ικανός να τους βγάλω τα μάτια. Θα ήθελα να είναι ευγενικός ο κόσμος. Εξοργίζομαι όταν δεν λένε μια καλημέρα οι άνθρωποι. Τι κοστίζει να πεις μια καλημέρα;

- Συνήθως σε ποιες περιπτώσεις γελάτε;

- Γελάω στην καθημερινή μου ζωή, με τη σύντροφό μου και το παιδί μου. Οι φίλοι μου με κάνουν να γελάω, κάποιες ταινίες με κάνουν να γελάω. Γελάω με πολλά κι έχω πολύ χιούμορ. Ακόμα κι αν οι καταστάσεις είναι αντίξοες, είμαι ο πρώτος που θα πει κάτι για να γελάσει όλη η παρέα. Μ' αρέσει να γελάω. Το χιούμορ είναι ένα από τα θετικά μου, που παρέλειψα να σας το πω πριν.

- Γίνεστε κάποιες φορές απαισιόδοξος;

- Γίνομαι απαισιόδοξος όταν βλέπω να υποβαθμίζεται η ποιότητα της παιδείας μας, ενώ στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες υπάρχει σεβασμός σε υπερθετικό βαθμό προς ό,τι αφορά στην παιδεία, καθώς και σοβαρές χρηματοδοτήσεις για πολιτιστικά δρώμενα. Δυστυχώς, νοιώθω απαισιοδοξία για τη χώρα μας.

- Πότε νοιώθετε αισιοδοξία;

- Όταν βλέπω την ομορφιά γύρω μου, τον ουρανό της Σερίφου, τα πράσινα νερά στα Κουφονήσια, τον Αχέροντα τον ποταμό... τόση ομορφιά γύρω μας.
.
- Πώς ήταν η πρώτη φορά, όταν κυκλοφόρησε ο πρώτος σας δίσκος κι όταν πρωτοεμφανιστήκατε σε συναυλία;

- Δεν το πίστευα όταν βγήκε ο πρώτος δίσκος μου. Είχα μεν δουλέψει πολύ, αλλά μου φαινόταν απίστευτο. Ένιωθα πολύ τυχερός, και ήμουν μάλλον, αφού εκείνη την εποχή στην εταιρεία "Λύρα" είχε έρθει ένας σπουδαίος άνθρωπος και εκπληκτικός παραγωγός, ο Αγγελος Σφακιανάκης, που με τη βοήθειά του τα κατάφερα. Όσο για την πρώτη μου εμφάνιση σε συναυλία, βρέθηκα μπροστά σε χίλια άτομα και μόλις τραγούδησα το "Ημερολόγιο" ο κόσμος με χειροκρότησε με ενθουσιασμό. Δεν άντεξα τη συγκίνηση κι άρχισα τα κλάματα.

- Σας ευχαριστούμε, Χρήστο Θηβαίε, για την παραχώρηση της τόσο ενδιαφέρουσας συνέντευξης, όπως και για τη συμμετοχή σας στη φετινή κριτική επιτροπή των Ποιητικών Αγώνων μας. Θα σας περιμένουμε τον Οκτώβρη, στην Τελετή Απονομής Βραβείων.

- Ανευ απροόπτου, θα είμαι εκεί. Σας ευχαριστώ κι εγώ και σας συγχαίρω για τις όμορφες δραστηριότητές σας.



(Παρρησία, τεύχος 11, Μάιος 2004)

Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2008

Η ΣΠΗΛΙΑ ΤΗΣ ΑΤΤΑΛΗΣ


Γράφουν: Μαριάνα Πασσαλή και Γιάννης Ρουσόδημος, με τη συνδρομή του συντονιστή καθηγητή, κ. Δημήτρη Μπαρσάκη.

Μόνο οι κάτοικοι της περιοχής της Άτταλης, ή έστω και των διπλανών χωριών Πλατάνας και Μακρυκάπας, γνωρίζουν την ύπαρξή της, παρόλο που πρόκειται για τη μεγαλύτερη επιφανειακή σπηλιά της Εύβοιας. Βρίσκεται στην είσοδο ενός φαραγγιού βορειοδυτικά της Άτταλης, και η πελώρια αίθουσά της, αποτελώντας έναν ιδανικό χώρο προϊστορικής κατοίκησης, υπόσχεται πολλές εκπλήξεις σε ενδεχόμενη αρχαιολογική και γενικότερα επιστημονική έρευνα.
(Δ.Μ.)

Φτάσαμε στη σπηλιά με τη βοήθεια του κ. Γιώργου Ράζου, ο οποίος κατάγεται από την Άτταλη και, όπως μας αφηγήθηκε, όταν ήταν παιδί, πήγαινε συχνά εκεί για παιχνίδι με τα άλλα παιδιά του χωριού. Ακολουθώντας το μονοπάτι προς το φαράγγι του Κάκαβου, παράλληλα με την ποταμιά που κατεβαίνει από την Πλατάνα, βρεθήκαμε μπροστά στη θεόρατη είσοδο της σπηλιάς, της οποίας το άνοιγμα φτάνει σε μήκος τα 25 τουλάχιστον μέτρα, έχοντας όμως ένα μεγάλο βράχο στο μέσο, έτσι που σχηματίζονται δύο "πύλες", με μέγιστο ύψος κάπου 8 μέτρα.

Η σπηλιά της Άτταλης, ή αλλιώς σπηλιά του Κάκαβου, είναι επιφανειακή, δεν είναι δηλαδή βαραθροσπηλιά, όπως άλλες γνωστές της Εύβοιας και, απ' όσο ξέρουμε, δεν υπάρχει στο νομό μας άλλη επιφανειακή σπηλιά τόσο μεγάλη.

Το πλάτος της φτάνει τα 30 μέτρα περίπου και το μήκος της τα 40, ενώ το ύψος της κεντρικά πλησιάζει τα 10 μέτρα. Το δάπεδο, που είναι σε γενικές γραμμές ομαλό, έχει κλίση προς τα έξω και κάποια τμήματά του καλύπτονται από ασβεστολιθικές σπηλαιοαποθέσεις. Σε πολλά σημεία της οροφής κρέμονται μικροί σταλακτίτες, αλλά διακρίνονται και απομεινάρια μεγαλύτερων σταλακτιτών, που δυστυχώς έχουν καταστραφεί από ανθρώπινο χέρι. Στα τοιχώματα υπάρχουν διάφοροι σταλακτιτικοί σχηματισμοί, κυρίως κατακόρυφες πτυχώσεις ("κουρτίνες"), όπως και μικρότερες ή μεγαλύτερες τρύπες ("κλειδαρότρυπες"), αλλά και όμορφα γραμμωτά σχέδια ("νερά") στην επιφάνεια των πετρωμάτων.

Λέγεται ότι κάποτε – άγνωστο πότε – υπήρχε στο βάθος της σπηλιάς ένα πέρασμα, η αρχή ενός τούνελ δηλαδή, που συνέχιζε μέσα στο βουνό, αλλά είναι φραγμένο πια από τις ασβεστολιθικές αποθέσεις. Λένε, επίσης, ότι πολύ παλιότερα υπήρχε και εκκλησάκι στο εσωτερικό της σπηλιάς.

Αναζητήσαμε ίχνη προϊστορικής κατοίκησης στο εσωτερικό της σπηλιάς, μα θα ήταν βεβαίως απίθανο να βρίσκαμε κάτι επιφανειακά και μάλιστα στο ασβεστοποιημένο έδαφος. Μόνο λίγα οστά ζώων εντοπίσαμε. Δεν θα πρέπει, όμως, να υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η σπηλιά έχει κατοικηθεί σε διάφορες φάσεις της Εποχής του Λίθου. Αποτελεί πράγματι έναν ιδανικό τόπο κατοίκησης, καθώς συγκεντρώνει όλα τα πλεονεκτήματα, όπως είναι η προσιτή και ταυτόχρονα καλυμμένη και ασφαλής θέση της στην άκρη του φαραγγιού, η ύπαρξη ποταμιού σε ελάχιστη απόσταση από την είσοδό της, η μεγάλη ευρυχωρία της, η ομαλότητα και η ευθυγράμμιση της αίθουσάς της με την επιφάνεια του εδάφους, αλλά και η κλίση του δαπέδου της προς τα έξω, που αποτρέπει την είσοδο νερού στο εσωτερικό της.

Μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες, χρησιμοποιούσαν τη σπηλιά οι βοσκοί της περιοχής σαν μαντρί, ενώ αναφέρεται ότι χρησιμοποιήθηκε και από αντάρτες για λημέρι. Οι κάτοικοι της Άτταλης θυμούνται ότι πριν από χρόνια κάποιοι, πιθανώς επιστήμονες, έψαξαν στο χώρο και βρήκαν μερικές… χειροβομβίδες. Όπως φαίνεται, όμως, υπεύθυνη επιστημονική έρευνα δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα.

Από την άλλη πλευρά, μαθαίνουμε ότι ο τοπικός πολιτιστικός σύλλογος σχεδιάζει να διανοίξει ένα περιπατητικό μονοπάτι κατά μήκος του φαραγγιού του Κάκαβου, που αρχίζει από τη θέση όπου βρίσκεται η σπηλιά και φτάνει ως την Πλατάνα, ώστε να προσελκυσθούν φυσιολάτρες και να αξιοποιηθεί οικοτουριστικά η πανέμορφη αυτή περιοχή του δήμου Μεσσαπίων. Οπωσδήποτε, πολύ καλή η ιδέα, μα πιστεύουμε ότι εκείνο που προέχει, είναι να απαιτηθεί και να πραγματοποιηθεί επιτέλους μια εμπεριστατωμένη έρευνα της σπηλιάς από αρχαιολόγους, σπηλαιολόγους και συναφείς ειδικότητες. Και… θα μας θυμηθείτε!












Δείτε και "Τα orbs αποκαλύπτουν το πρόσωπό τους - Ένα μοναδικό ντοκουμέντο από τη σπηλιά της Άτταλης".