Πέμπτη 3 Δεκεμβρίου 2009

Η ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΗΣ "ΠΑΡΡΗΣΙΑΣ" ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2009-2010

Πάνω σειρά (από αριστερά): Μαριάνα Πασσαλή, Ελεάννα Τσοκάνη, Γιάννης Ρουσόδημος, Μαριάννα Μανάρη, Κώστας Μπίρμπας, Αθανασία Μεκλή, Δημήτρης Μπαρσάκης, Χριστίνα Ρόγκα, Ρούλα Ματράκα, Μαρία Δημητρίου.
Κάτω σειρά: Μαρία Πριόνα, Στέλιος Πουρνής, Ειρήνη Μανάρη, Σοφία Αγουρίδα, Μαρίνα Αλεξίου, Νίκος Μπασούκος.

Συντακτική Επιτροπή
Μαρία Δημητρίου
Μαριάνα Πασσαλή
Ρούλα Ματράκα
Γιάννης Ρουσόδημος
Κώστας Μπίρμπας
Νίκος Μπασούκος
Χριστίνα Ρόγκα
Ελένη Μποσνάκη
Μαριάννα Μανάρη
Αθανασία Μεκλή
Μαρίνα Αλεξίου
Σοφία Αγουρίδα
Στέλιος Πουρνής
Μαρία Πριόνα
Ειρήνη Μανάρη

Συμμετέχουν
Ελεάνα Τσοκάνη
Ιάσων Σιταρένιος
Βάσω Βογιατζή
Παναγιώτα Χειμώνα
Κατερίνα Μαχαίρα
Δέσποινα Λεοντή
Μαρία Αναγνώστου
Αλέξης Βαλαής
Χριστίνα Γραμματικού
Ειρήνη Κατσαρή
Στέλλα Αγγελάτου
Ιωάννα Καρβούνη
Φωτεινή Γκίκα
Κώστας Αντωνίου
Ελευθερία Σίδερη
Μαριλένα Μπούικου
Βασιλική Μπελίτσου
Ευγενία Κοντούρη

Δευτέρα 27 Ιουλίου 2009

ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΡΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΜΕΣΣΑΠΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟΤΕ!

Η ιστορική παρέμβαση της "Παρρησίας" στο ζήτημα της υδροδότησης των Ψαχνών και της Καστέλλας, η βράβευση από τα "Νέα", η μήνυση κατά του συντονιστή καθηγητή από την ηγουμένη της Μονής Μακρυμάλλης, η δικαστική δικαίωση και η επίλυση του προβλήματος.
ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟ ΝΕΡΟ ΠΙΝΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ (Τεύχος 3, Άνοιξη 2000)
Όλη η αλήθεια για το έγκλημα!
Το νερό του δικτύου ύδρευσης Ψαχνών και Καστέλλας είναι ακατάλληλο προς πόση και άκρως επικίνδυνο για την υγεία των δημοτών, λόγω του υπερβολικά μεγάλου ποσού νιτρικών ανιόντων (ΝΟ3) που περιέχει. Σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές, το μέγιστο επιτρεπόμενο όριο νιτρικών ανιόντων είναι 45 ppm, ενώ για τα ελληνικά δεδομένα 50 ppm. Με βάση την πρόσφατη χημική ανάλυση του νερού που πίνουμε, αποδεικνύεται ότι περιέχει 67,5 ppm νιτρικών ανιόντων. Η ποσότητα αυτού του τοξικού είναι τρομακτικά μεγάλη, σε σημείο που να θεωρείται βέβαιο ότι το νερό είναι καρκινογόνο. Όταν έγινε γνωστό το πρόβλημα οι πανικοβλημένοι κάτοικοι της περιοχής άρχισαν να χρησιμοποιούν εμφιαλωμένο νερό ή να προμηθεύονται νερό από τα γύρω χωριά. Είναι, πάντως, αρκετοί κι αυτοί που συνέχισαν και συνεχίζουν να πίνουν το τοξικό νερό της βρύσης, από συνήθεια ή και από αδυναμία να αγοράζουν εμφιαλωμένο ή να τρέχουν στα χωριά με τα πλαστικά μπιτόνια...

Δεν γνωρίζει, όμως, ο κοσμάκης ότι εδώ και 7 χρόνια τα νιτρικά ανιόντα του νερού που έπινε ήταν ήδη πάνω από 60 ppm (σύμφωνα με πληροφορίες που μας έδωσε ο Δήμαρχος Μεσσαπίων, κ. Αντ. Μπαζώτης). Έτσι, έστω κι αργά, έγιναν από το Δήμο οι απαιτούμενες ενέργειες κι άρχισαν τα έργα για την προμήθεια νερού από άλλη γεώτρηση.

Ως καταλληλότερη θέση γεώτρησης, λόγω της καλής ποιότητας του υπόγειου νερού, επιλέχθηκε η «Καταβόθρα», που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα βόρεια των Ψαχνών. Βρέθηκε, όμως, αντιμέτωπος ο Δήμος Μεσσαπίων με τη Μονή Μακρυμάλλης. Η αντίδραση της Ηγουμένης - με την κάλυψη του Μητροπολιτικού Συμβουλίου - ήταν άμεση. Στη Μονή ανήκουν πολλές χιλιάδες στρέμματα δασικής έκτασης, μεταξύ των οποίων και αυτά τα 1744 τετραγωνικά μέτρα (!) στη θέση «Καταβόθρα» όπου επρόκειτο να γίνει η γεώτρηση. Η Ιερά Μονή είδε το θέμα οικονομικά, υλιστικά δηλαδή! Γι' αυτό και πουλάει, νοικιάζει μάλλον, τα 1744 τετραγωνικά μέτρα έναντι 18.000.000 δραχμών και μάλιστα με τον όρο ότι τα χρήματα θα της προκαταβληθούν εφάπαξ για εδαφοχρησία 30 ετών και ότι με δαπάνη του Δήμου Μεσσαπίων θα κατασκευαστεί και νέο δίκτυο δικής της υδροδότησης. Το βασικό επιχείρημα της υλοφροσύνης της Μονής, των ανθρώπων δηλαδή που την εκπροσωπούν, είναι ότι επείγονται οι ανοικοδομήσεις κτιρίων της και απαιτούνται πολλά εκατομμύρια. Ήμαρτον, Κύριε!

Το θέμα έφτασε πλέον στα δικαστήρια, όπου δικαιώθηκε η Μονή, όπως θα δικαιωνόταν ο κάθε ιδιοτελής και άκαρδος ιδιώτης. Ο Δήμος, αδυνατώντας να ανταποκριθεί στις οικονομικές απαιτήσεις της Μονής, κατέφυγε στη λύση της απαλλοτρίωσης, μια λύση χρονοβόρα όμως. Εντωμεταξύ, με εσπευσμένες ενέργειες, κατασκευάστηκε το νέο δίκτυο υδροδότησης. Αλλά, αφού η Μονή δικαιώθηκε (!), λήφθηκαν ασφαλιστικά μέτρα υπέρ της. Χιλιάδες λοιπόν, άνθρωποι συνεχίζουν να πίνουν δηλητηριασμένο νερό στα Ψαχνά και την Καστέλλα. Η αγία Ηγουμένη της Ιεράς Μονής Θεοτόκου Μακρυμάλλης συνεχίζει να προσεύχεται στο Θεό...

Ακούστε: «Το Μοναστήρι μας... εδώ και 600 χρόνια σκέπεται και φυλάσσεται από το Χέρι της Φοβεράς προστασίας της Κυρίας Θεοτόκου και ευχόμεθα διακαώς να μην αντιληφθούν οι πολέμιοι της Μονής Της πόσο σκληρό είναι το 'προς κέντρα λακτίζειν'».
Ήμαρτον, Κύριε! Αυτές οι απειλές προς τους πιστούς δημοσιεύθηκαν σε ευβοϊκή εφημερίδα (Πανευβοϊκόν Βήμα, 27-1-2000) σε ολοσέλιδη επιστολή υπό τον τίτλο «Όλη η αλήθεια για το νερό της Μονής Μακρυμάλλης», που υπογράφεται, «μετά τιμής», από την Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Μακρυμάλλης Ψαχνών Ευβοίας!

Και κάτι ακόμα, κάτι που ίσως για κάποιους «αγίους» να μην σημαίνει και πάλι τίποτα. Είπαμε ότι, αν τα νιτρικά ανιόντα του νερού ξεπερνούν τα 45 ή 50 ppm, τότε το νερό είναι ακατάλληλο προς πόση. Παρ' όλα αυτά, τα παιδιά στα σχολεία των Ψαχνών και της Καστέλλας πίνουν νερό με 67,5 ppm. Αλλά και το ανώτατο όριο ασφάλειας σε περιεκτικότητα NO3 είναι κι αυτό σχετικό και απατηλό. Ο πολύς κόσμος δεν γνωρίζει ότι το όριο κυμαίνεται ανάλογα με την ηλικία. Η αλήθεια είναι ότι για τις νεαρές ηλικίες, για τα παιδιά του σχολείου, το πόσιμο νερό κρίνεται επικίνδυνο όταν τα NO3 που περιέχει ξεπερνούν τα μόλις 20 ppm. Έγκλημα!
(Δημ. Μπαρσάκης)


ΕΛΕΟΣ, ΗΓΟΥΜΕΝΗ! (Τεύχος 3, Άνοιξη 2000)
Οταν κάποιος επιλέγει τη ζωή του μοναχού, σημαίνει ότι τουλάχιστον έχει συνειδητοποιήσει την προσωρινότητα της επίγειας ζωής κι ότι η μόνη του αληθινή περιουσία είναι η ελπίδα του προς το Θεό. Φαίνεται, όμως, πως για πολλούς μοναχούς και μοναχές δεν ισχύουν αυτά. Αλλους στόχους θέτουν στη ζωή τους, πέφτοντας από τη μια αντίφαση στην άλλη. Μας λένε λόγια για αγάπη, αλλά οι πράξεις τους δεν μας επιτρέπουν να τους εμπιστευόμαστε! Μας πονάει η υποκρισία τους, που μας σβήνει την πίστη και γκρεμίζει από μέσα μας κάθε ιερό.
Πόσο ουτοπικό ακούγεται αυτό που είχε πει ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος κατά την ενθρόνισή του: «Υπάρχει ένας χώρος που δε θα σας προδώσει ποτέ. Είναι ο χώρος της Εκκλησίας. Ελάτε να βρείτε την αληθινή δικαιοσύνη και την αλήθεια...!».

Ποια δικαιοσύνη; Αφού ένα μοναστήρι στερεί από τον κόσμο το βασικότερο αγαθό, το κοινό αγαθό, το νερό! Γεμίζουμε καρκίνο, αλλά καρφί δεν της καίγεται της Ηγουμένης Μαριάμ. Αυτή λεφτά θέλει!

Ποια αγάπη μας πουλάτε; Δεν ντρέπεστε να μιλάτε για ταπείνωση ή για ευσπλαχνία; Νομίζετε πως ο δρόμος που ακολουθείτε οδηγεί στο Θεό; Νομίζετε; Και επαίρεστε και αυτοδιαφημίζεστε (με επιστολή σας στις εφημερίδες) ότι έχετε, ως Μοναστήρι, προσφέρει πολλά στον κόσμο. Βοηθήστε και τώρα τον κόσμο, σώστε τον από τον καρκίνο. Μπορείτε! Αλλά μη ζητάτε "ακριβά" ανταλλάγματα, μη ζητάτε λεφτά. Ας ζητούσατε πίστη, ας δίνατε το καλό παράδειγμα.

Είναι τραγικό ότι πιο πολύ κινδυνεύουμε εμείς τα παιδιά από το δηλητηριασμένο νερό που πίνουμε. Είναι τραγικό το πόσο τυφλοί είστε. Επιτέλους, λυπήσου εμάς τα παιδιά, Ηγουμένη! Και σκέψου ότι το υπόγειο νερό δεν είναι ιδιοκτησία σου. Δεν έχεις δικαίωμα να το σφετερίζεσαι και να το πουλάς. Το νερό είναι άγιο δώρο του Θεού μας στον κάθε άνθρωπο και στο κάθε ζωάκι και φυτό. Μπορείς εσύ να ξεδιψάς με καθαρό νερό, όταν ξέρεις ότι τόσοι άνθρωποι, τόσα παιδιά στα σχολεία, πίνουν δηλητηριασμένο νερό, νερό καρκινόγο; Μπορείς και το αντέχεις; Αντέχεις να μετράς την ευλογία του Θεού με λεφτά και να τρέχεις στα δικαστήρια για να μην επιτρέψεις στους ανθρώπους να πίνουν καθαρό κι αμόλυντο νερό; Τόση απληστία, Ηγουμένη του Μοναστηριού;

Η δικαίωση της Μονής στα δικαστήρια, με τη λήψη ασφαλιστικών - απαγορευτικών - μέτρων κατά της γεώτρησης και της άντλησης νερού από εκείνο το 1,5 στρέμμα (που δεν ξέρουμε γιατί και πώς της ανήκει), είναι καταδίκη. Καταδίκη της πνευματικότητας, καταδίκη της αγάπης και της αλήθειας, καταδίκη του Λόγου του Θεού. Συγχαρητήρια!
(Κερασία Πασσαλή)

ΚΑΙ ΒΡΑΒΕΥΣΗ ΚΑΙ ΜΗΝΥΣΗ! - ΕΓΡΑΨΕ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟ 3ο ΤΕΥΧΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΡΗΣΙΑΣ (Τεύχος 5, Άνοιξη 2001)
Το Σάββατο 13 Μαΐου 2000, η εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» βράβευσε την «Παρρησία» σε τελετή που πραγματοποιήθηκε στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, όπου παρόντες ήταν οι Υπουργοί κ. Δημ. Ρέππας, κ. Πέτρος Ευθυμίου, κ. Τηλ. Χυτήρης, ο Αντιδήμαρχος Αθηναίων κ. Απέργης, δημοσιογράφοι της εφημερίδας, ο συγγραφέας-δημοσιογράφος Δημ. Παπαχρήστος κ.ά.
Το «Βραβείο Καλύτερου Ρεπορτάζ» στην «Παρρησία» εκλήθη -τιμής ένεκεν- να απονείμει ο Δήμαρχος Μεσσαπίων κ. Αντ. Μπαζώτης και το παρέλαβαν οι μαθήτριες Κερασία Πασσαλή (συντάκτρια του β' μέρους του δίπτυχου άρθρου «Καρκινογόνο νερό πίνουν τα παιδιά - Έλεος ηγουμένη!») και Βάσια Καλαβρή (Πρόεδρος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού).
Ο Υπουργός Παιδείας, κ. Πέτρος Ευθυμίου, απευθύνοντας χαιρετισμό, χαρακτήρισε «τρομερό το ρεπορτάζ» για το καρκινογόνο νερό των Ψαχνών και συνεχάρη την «Παρρησία», υπογραμμίζοντας ότι κατ' αυτόν τον τρόπο πρέπει να δρουν οι μαθητές, χρησιμοποιώντας τις γνώσεις του σχολείου ως εργαλείο κοινωνικής παρέμβασης.
Στην Τελετή Βράβευσης το περιοδικό μας εκπροσωπήθηκε από το Συντονιστή καθηγητή κ. Δημ. Μπαρσάκη και τις μαθήτριες: Β. Καλαβρή, Κ. Πασσαλή, Κ. Παπαναστασίου, Χ. Καλαβρή, Κ. Καναρά, Χ. Ντούμα και Σ. Κεραμιδά.

Τη Δευτέρα 15 Μαΐου 2000, η Οσιωτάτη Μαριάμ (κατά κόσμον Μαριάννα Σκορδά), ηγουμένη της Μονής Μακρυμάλλης, έσπευσε να μηνύσει το Συντονιστή της έκδοσης της «Παρρησίας», κ. Δημ. Μπαρσάκη, για «διασπορά ψευδών ειδήσεων και συκοφαντική δυσφήμιση δια του τύπου». Εθίγη η αγία ηγουμένη από το ρεπορτάζ για το ακατάλληλο νερό που πίνουμε 10.000 άνθρωποι στα Ψαχνά και την Καστέλλα, εθίγη γιατί υποστηρίξαμε ευθέως ότι το ζήτημα είναι πρωτίστως ηθικό και φέρει τεράστια ευθύνη η ίδια, ως άνθρωπος και, κυρίως, ως ηγουμένη μιας χριστιανικής Μονής, όταν επιμένει να το αντιμετωπίζει λογιστικά και νομικίστικα. Κατ' ουσίαν, με τη μήνυσή της, θέλησε να πλήξει το δικαίωμά μας να έχουμε άποψη, θέλησε να πλήξει την ελευθερία του τύπου, αλλά τα επιχειρήματά της είναι επιεικώς ευτράπελα έως άθλια, όσο κι αν πάσχισε η μάρτυράς της κ. Φωτεινή Μπούρα, με όπλο την εμπάθεια και το φανατισμό της, να «σκηνοθετήσει» καταστάσεις, από τις αρχές Μαρτίου ήδη!
Χάρη σ' αυτή τη μήνυση, η τοπική κοινωνία προβληματίστηκε πλέον λίγο βαθύτερα. Έγιναν και σημαντικές αποκαλύψεις μέσω του τύπου. Αξιοσημείωτο μάλιστα είναι ότι ο Μητροπολίτης αναγκάσθηκε επανειλημμένα να υπενθυμίσει με επιστολή του στην ηγουμένη το χρέος της. Είναι, επίσης, γνωστό ότι η Μητρόπολη Χαλκίδας δεν έδωσε ποτέ την έγκρισή της, ως Προϊσταμένη αρχή, για την υποβολή της μήνυσης.

ΑΒΑΣΙΜΗ ΜΗΝΥΣΗ, ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΗ ΕΦΕΣΗ (Τεύχος 7, Άνοιξη 2002)
Είναι άγνωστος ο αριθμός των μηνύσεων που έχει καταθέσει η ηγουμένη της Μονής Μακρυμάλλης εναντίον κατοίκων των γειτονικών χωριών, για «παράνομη ξύλευση» του δάσους της. Όμως, συγκλονιστικά στοιχεία για την τακτική της έχουν δημοσιευθεί σε καλή «ΕΥΒΟΪΚΗ» εφημερίδα, με επώνυμες καταγγελίες! Δουλειά άλλων να ελέγξουν τα στοιχεία...
Ως γνωστόν, είχε υποβάλει μήνυση και εναντίον του συντονιστή καθηγητή του περιοδικού μας, η οποία απορρίφθηκε προανακριτικά και δεν εκδικάσθηκε, όπως ήταν αναμενόμενο. Η κατηγορία ήταν «διασπορά ψευδών ειδήσεων και συκοφαντική δυσφήμιση δια του τύπου» και αφορούσε δημοσίευμα της «Παρρησίας» (τ. 3, Άνοιξη 2000), σχετικά με τη διαμάχη για το νερό της «Καταβόθρας» και τη στάση της ηγουμένης Μαριάμ.

Το «Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Χαλκίδας» αποφάνθηκε πέρσι ότι δεν υπήρξε καμιά αξιόποινη πράξη και δεν υπήρχε λόγος δικαστικής δίωξης. Αλλά η ηγουμένη Μαριάμ δεν έχασε και πάλι καιρό και άσκησε έφεση εναντίον του απαλλακτικού βουλεύματος.
Έτσι, χρειάστηκε να ασχοληθεί και το Εφετείο με το θέμα, για να εκδοθεί από την ανώτερη δικαστική αρχή και νέο απαλλακτικό βούλευμα για τον κ. Μπαρσάκη, κηρύσσοντας την έφεση απαράδεκτη.

ΕΦΗΜ. "ΤΑ ΝΕΑ": Οι μαθητές αγωνίστηκαν με παρρησία και ξεδίψασαν 15.000 ανθρώπους.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΤΗΣ ΕΦΗΜ. "ΤΑ ΝΕΑ".

Παρασκευή 10 Απριλίου 2009

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΣΚΕΠΗ ΜΕ ΑΓΑΠΗ

Πραγματοποιήσαμε την Παρασκευή 10 Απριλίου τη φετινή εκδρομή μας στα Κατούνια της Λίμνης, όπου επισκεφτήκαμε την κ. Διονυσία Χάρβεϋ-Σέρραρντ και θαυμάσαμε τις υπέροχες αγιογραφίες του Aidan Hart στο εκκλησάκι της Αγίας Σκέπης, που έχτισε ο Φίλιππος Σέρραρντ το 1995.

*Για το αγιογραφικό έργο του Aidan Hart στην Αγία Σκέπη, δείτε και σχετικό άρθρο στις Συνθέσεις Πολιτισμού.



















Συμμετείχαμε 46 παιδιά του περιοδικού μας από τις τρεις τάξεις του σχολείου μας, με τη συνοδεία του συντονιστή καθηγητή και τριών καθηγητριών μας. Ήταν μια εμπειρία αλησμόνητη, δεν περιγράφεται με λόγια!

Σάββατο 28 Μαρτίου 2009

ΒΓΕΣ ΑΠ' ΤΗ ΣΙΩΠΗ!

Τη μοίρα μας δεν θα την πει κανένας.
Τη μοίρα του ήλιου θα την πούμ' εμείς.
(Οδυσσέας Ελύτης)

Η αφίσα των 9ων Πανευβοϊκών Μαθητικών Αγώνων Ποίησης, που διοργάνωσε η Παρρησία το 2003. Δείτε και το βιντεάκι, όπου προβάλλονται κάποιες χαρακτηριστικές στιγμές, ενώ ακούγεται το διαφημιστικό (ραδιοφωνικό) spot των 9ων Αγώνων, σε μουσική του Πέτρου Ταμπούρη. Εκφωνεί η μαθήτρια Ελένη Γροντή και ο μαθητής Σίμος Γκίκας.

Παρασκευή 27 Μαρτίου 2009

ΜΗΝ ΠΝΙΓΕΣΑΙ ΣΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ!

ΣΩΣΕ ΤΟ ΜΕΣΑ ΣΟΥ

Η αφίσα των 10ων και τελευταίων Πανευβοϊκών Μαθητικών Αγώνων Ποίησης, που διοργάνωσε η Παρρησία το 2004. Δείτε και το βιντεάκι, όπου προβάλλονται κάποιες χαρακτηριστικές στιγμές, ενώ ακούγεται το διαφημιστικό (ραδιοφωνικό) spot των 10ων Αγώνων, σε μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου. Εκφωνούν οι μαθήτριες Κατερίνα Καραντάκη και Μαρία Μάγειρα...

Πέμπτη 19 Μαρτίου 2009

ΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΙΣ ΖΩΗΣ

ΓΡΑΦΕΙ Η ΚΙΚΗ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ

Άκουγα τον Ρος Ντέιλι σήμερα στο διαδικτυακό κανάλι του Στέλιου Κούλογλου να μιλά για τους κυβερνώντες, τους διαχειριστές των χρημάτων μας δηλαδή, που επιδεικνύουν ιδιαίτερη φαντασία στην ανεύρεση δικαιολογιών σχετικά με το γιατί δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί κάποιο αίτημα, χωρίς να είναι αντίστοιχα εφευρετικοί στη διατύπωση θετικών προτάσεων. Ο Ρος Ντέιλι, λοιπόν, αναγκάζεται να κλείσει, για οικονομικούς λόγους, το μουσικό του εργαστήρι, που λειτουργεί στο χωριό Χουδέτσι του νομού Ηρακλείου Κρήτης και αποτελεί τόσο κέντρο άνθησης της παγκόσμιας παραδοσιακής μουσικής όσο και μοχλό ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής.

Η Κική Παπαναστασίου ( στη φωτό αριστερά) συμμετείχε στη Συντακτική ομάδα της Παρρησίας από το 1999 ως το 2001, όταν ήταν μαθήτρια του Λυκείου Ψαχνών, και σήμερα έχει σπουδάσει στη Νομική Σχολή και στο Τμήμα Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Φαίνεται πως σε τούτο τον τόπο το ζητούμενο για τους πολιτειακούς φορείς, άρα και το αντικείμενο της κρατικής επιβράβευσης, δεν είναι η εκ βαθέων δημιουργία, αλλά η τυπική, δίχως φαντασία διεκπεραίωση, η έκρηξη του αναμενόμενου, αυτού που μπορεί να ελέγχεται, ακόμα κι αν έχει το περιτύλιγμα του διαφορετικού. Το αυθεντικά διαφορετικό δεν γίνεται στόχος και σκοπός μας, όπως θα 'πρεπε, αλλά ενός άτυπου πολέμου, στα πλαίσια ενός πολιτικού παιχνιδιού που επιδιώκει την περιθωριοποίησή του. Κι αυτό γιατί είναι αποτέλεσμα μιας δημιουργικής διαδικασίας, συχνά κοπιώδους, που μπορεί με τη σειρά της να απελευθερώσει πολλές “επικίνδυνες” δημιουργικές δυνάμεις σε ένα ατελείωτο ντόμινο αλλαγών σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο.

Αναφέρομαι σε δυνάμεις που χάνονται στα τρίσβαθα του είναι του καθενός μας, μέσα στο καταπιεστικό εξεταστικό κεντρικό σχολικό περιβάλλον αρχικά και στον ανταγωνιστικό χώρο της αγοράς εργασίας εν συνεχεία και που ανασύρονται στην επιφάνεια ακόμα και στο πιο δυσχερές περιβάλλον για όποιον καταφέρει να αφουγκραστεί τον εαυτό του. Δυνάμεις των οποίων το θάψιμο είναι πολιτική επιλογή προκειμένου να κυλήσει η ζωή σε ήδη στρωμένους δρόμους, τους οποίους μάλιστα οι πολλοί διαβαίνουν πεζοί! Στο στρωμένο δρόμο των διαγωνισμάτων, για παράδειγμα, ανά τρίμηνο ή τετράμηνο (και στο τέλος της χρονιάς βεβαίως απαραίτητα!), γιατί ο νόμος μας δεσμεύει να τηρήσουμε τις διαδικασίες. Τι μας δεσμεύει όμως και δεν συζητάμε για τη χρησιμότητά τους και δεν αφομοιώνουμε τη γνώση στο σχολείο πως ο νόμος είναι μια πολιτική επιλογή που τη στηρίζουν οι χ και οι ψ πολιτικές δυνάμεις, ενώ υπάρχουν κι άλλες που διατυπώνουν άλλες απόψεις, στα πλαίσια του δημοκρατικού διαλόγου; Που για να 'ναι διάλογος πρέπει όλοι να ακούγονται, άρα να αρθεί η πρωτοκαθεδρία του ενός βιβλίου που αποτελεί την “ύλη” των εξετάσεων...

Στο στρωμένο δρόμο της δουλειάς του εκπαιδευτικού, άλλο παράδειγμα, που αποκαμωμένος από μια ζωή με εξετάσεις, για να μπει στο πανεπιστήμιο, να τελειώσει το πανεπιστήμιο, να διοριστεί και να πάρει ευνοϊκή μετάθεση, χάνοντας τελικά κάθε ικμάδα προσωπικής δημιουργίας και προσφοράς, και αυτό που αντέχει πια να κάνει είναι... να βγάλει την ύλη! Και δεν είναι παρά ένας από τους πολλούς επαγγελματίες μ' αυτή την κατάληξη, την απώλεια του ερωτισμού του για την τέχνη του, τη δουλειά του.

Μας τα 'λεγε όσο ήμασταν ακόμη έφηβοι αυτά, ακριβώς αυτά, ο Νότης Μαυρουδής, και παραθέτω το ακριβές απόσπασμα από τη συνέντευξη που μας είχε δώσει για την Παρρησία: “-Θα πω ό,τι μου έλεγε ο πατέρας μου: γνώση, γνώση, γνώση! Ας έχουμε γνώση και βλέπουμε. Ας δούμε θέατρο, ας ακούσουμε μουσική και, κυρίως ας αναπτύξουμε τον ερωτισμό μας. Ο ερωτισμός δεν είναι κάτι που έχει να κάνει σώνει και καλά με τον έρωτα προς κάποιον άλλο. Έχει να κάνει με το πάθος για όλα τα πράγματα. Με ερωτισμό πρέπει να συμπεριφερόμαστε και προς τη φύση και προς την ποίηση, προς ό,τι μας περιβάλλει, ό,τι κι αν είναι αυτό.”

Μας τα 'λεγε και μας έφερνε σε επαφή με τον πνευματικό εαυτό μας, μα δεν ήταν η επίσημη σχολική διαδικασία αυτή που μας έφερε σε επαφή μαζί του, αλλά μία εξωσχολική θα την πω δραστηριότητα, χωρίς βαθμοθηρικά κίνητρα, που όλη στηρίχθηκε σε έναν άνθρωπο που το λέει η καρδιά του, στον Δημήτρη Μπαρσάκη. Την ψυχή του περιοδικού και καθοδηγητή μας. Ενός ανθρώπου που στέκεται με ουσιαστικό τρόπο δίπλα στους μαθητές και στους συμπολίτες του: τους πρώτους ήσυχα και διακριτικά τους βοηθά ώστε ν' ανθίσει μέσα τους ο σπόρος της αμφιβολίας και στους δεύτερους με τη δημόσια δράση του υποδεικνύει έναν άλλο δρόμο που όλοι μαζί μπορούν να τον διδάξουν στα παιδιά τους. Οι δικαστικές του περιπέτειες βέβαια με αντίδικο τη Μονή Μακρυμάλλης για το ζήτημα της υδροδότησης της περιοχής των Ψαχνών υπενθυμίζουν σε όλους μας πως ο δρόμος αυτός γίνεται ακόμα πιο κακοτράχαλος για όσους αγωνίζονται...αλλά και ότι στο τέλος έρχεται η δικαίωση (σε κάθε περίπτωση η προσωπική, που κατ' εμέ είναι και η απολαυστικότερη όλων!).

Αυτό που μένει συνεπώς στον καθένα είναι να συλλογιστεί και να επιλέξει σε ποιό σκοπό θ' αφιερώσει τη ζωή του, πώς θα τη ζήσει: ως ένας υπάκουος σκύλος που θα κουνά την ουρά του για ένα κόκαλο και στην καλύτερη περίπτωση για το αμάξι του απόλυτου βολέματος ή με την αξιοπρέπεια αυτού που δεν καταδέχεται τίποτα λιγότερο απ' αυτό που του αξίζει, με το βλέμμα στο δάσος κι όχι στο δέντρο του μικρόκοσμού του;

Στη γη περπάτησαν και οι δύο “τύποι” ανθρώπων, και οι δύο ακραίες περιπτώσεις αυτών, αυτοί που σκότωσαν για το κόκαλο, αλλά και εκείνοι που επέλεξαν να δώσουν τη ζωή τους για το συλλογικό καλό! Κι εμείς, που βαδίζουμε τώρα, επιλέγουμε διαρκώς, μόνο που καθώς το μέλλον μας λιγοστεύει με την κάθε μέρα που περνά, λιγοστεύουν για τον καθένα μας ΚΑΙ τα ελαφρυντικά... Και το μεγαλύτερο στοίχημα της ζωής είναι, πιστεύω, να μπορούμε να αντέχουμε τον εαυτό μας μεγαλώνοντας και το μεγαλύτερο επίτευγμα να πεθάνουμε συμφιλιωμένοι μαζί του...

Αθήνα, 18 Μαρτίου 2009
Κική Παπαναστασίου

ΥΓ: Με την παράκληση να μη λογοκριθώ, ίσως, για τα παραπάνω... καλά λόγια, ούτε εγώ προσωπικά ούτε και όσοι άτυπα εκπροσωπούνται - είμαι σίγουρη πως υπάρχουν σκορπισμένοι στην Εύβοια και όχι μόνο.
.

Δευτέρα 9 Φεβρουαρίου 2009

ΣΤΟ ΙΕΡΟ ΤΟΥ ΑΜΦΙΑΡΑΟΥ

Συνεργάστηκαν οι μαθητές: Βασίλης Γκουζίνης, Ιωάννα Κουλιάκη και Αγγελική Μαλάγα.

Πνευματικά δικαιώματα κειμένου και εικόνων: Μαθητικό Περιοδικό "Παρρησία".

Το ιερό του Αμφιαράου, γνωστό ως Αμφιαράειον ή Αμφιάρειο, βρίσκεται στην περιοχή του Ωρωπού, κοντά στο χωριό Κάλαμος. Ο Αμφιάραος, κατά τη μυθολογία, ήταν ήρωας και μάντης απ' το Άργος. Χάρη στις μαντικές του ικανότητες, γνώριζε ότι αν έπαιρνε μέρος στην εκστρατεία κατά της Θήβας, που είχε οργανώσει ο Άδραστος, θα σκοτωνόταν, γι' αυτό και αρνήθηκε να πάει. Όμως, παρασύρθηκε απ' τη γυναίκα του και τελικά ακολούθησε κι αυτός τους άλλους αρχηγούς σ' αυτή την εκστρατεία. Κατά τη μάχη που δόθηκε εκεί και ενώ κινδύνευε να συλληφθεί, επενέβη ο Δίας, που άνοιξε ξαφνικά τη γη και ο ήρωας καταποντίστηκε μαζί με το άρμα του. Προς τιμήν του Αμφιαράου, ιδρύθηκαν πολλά ιερά, απ' τα οποία το σπουδαιότερο ήταν στον Ωρωπό, που αναδείχθηκε σε μεγάλο θεραπευτικό κέντρο της αρχαιότητας. Το Αμφιαράειον του Ωρωπού ιδρύθηκε στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. και είναι χτισμένο σε μια μικρή κοιλάδα, που τη διασχίζει ένα ποταμάκι (Χαράδρα το ονόμαζαν οι αρχαίοι). Υπήρχε εκεί και μια πηγή θεωρούμενη ιερή, απ' την οποία και σήμερα αναβλύζει νερό.
Το Αμφιαράειον αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα Ιερά της αρχαιότητας, αλλά ως αρχαιολογικός χώρος σήμερα δεν έχει τύχει ιδιαίτερης κρατικής φροντίδας.
.
Όπως μας πληροφορεί ο Παυσανίας (1.34.2.), ο Αμφιάραος θεωρήθηκε θεός πρώτα στον Ωρωπό και ακολούθως στην υπόλοιπη Ελλάδα. Λέγεται μάλιστα ότι το ιερό του ιδρύθηκε στον τόπο όπου είχε ανοίξει τη γη ο Δίας και τον κατάπιε. Αναφέρει, επίσης, ο Παυσανίας (1.34.3.) ότι στο Αμφιαράειον του Ωρωπού υπήρχε άγαλμα του ήρωα-θεού από λευκό λίθο και ένας μεγάλος βωμός, που διακρινόταν σε πέντε μέρη. Το πρώτο μέρος ήταν αφιερωμένο στον Ηρακλή, τον Δία και τον Παίωνα Απόλλωνα, το δεύτερο σε ήρωες, το τρίτο στην Εστία, τον Ερμή, τον Αμφιάραο και τα παιδιά του Αμφίλοχου, το τέταρτο στην Αφροδίτη, την Πανάκεια, την Ιασώ, την Υγεία και την Παιωνία Αθηνά και, τέλος, το πέμπτο ήταν αφιερωμένο στις Νύμφες, τον Πάνα και τους ποταμούς Αχελώο και Κηφισό. Παρακάτω, ο Παυσανίας αναφέρει (1.34.4.) ότι πλησίον του ναού υπήρχε η ιερή πηγή του Αμφιαράου, όπου, μετά την ίαση μιας αρρώστιας, έριχναν χρυσά και αργυρά νομίσματα. Από τον ίδιο μαθαίνουμε ακόμη ότι οι μάντεις του ιερού δεν ήταν χρησμολόγοι, αλλά ερμήνευαν τα όνειρα, τους οιωνούς (τις πτήσεις των πουλιών) και τα σπλάχνα των ζώων που θυσιάζονταν. Κατά τον Παυσανία (1.34.5.), ο Αμφιάραος θεωρείτο θεός για τη μαντική των ονείρων. Οι πιστοί έκαναν θυσίες στο θεό και έπαιρναν το δέρμα απ' το γδαρμένο ζώο (κριάρι), το οποίο έστρωναν κάτω και κοιμούνταν επάνω σ' αυτό, περιμένοντας να έρθει το όνειρο απ' το θεό.
Η στοά, μήκους 110 μέτρων.
.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που αντλούμε από το φυλλάδιο του Υπουργείου Πολιτισμού (Β΄ΕΠΚΑ), η είσοδος του Ιερού ήταν στους αρχαίους χρόνους από τα ανατολικά. Το πρώτο κτήριο που συναντούμε, αν πλησιάσουμε το Ιερό από τα ανατολικά, είναι ένα τετράγωνο του 4ου αι. π.Χ., που στους χριστιανικούς χρόνους μεταβλήθηκε σε θέρμες. Είναι πολύ πιθανόν ότι λουτρική εγκατάσταση ήταν και ο αρχικός προορισμός του.
Αμέσως μετά, βλέπουμε τη μεγάλη στοά, κτίσμα του 4ου αι. π.Χ., η οποία έχει μήκος 110 μ.. Χρησίμευε για τη διαμονή των επισκεπτών του ιερού και των ασθενών. Στα άκρα της, ανατολικό και δυτικό, υπήρχαν δύο δωμάτια εφοδιασμένα με θρανία και τράπεζες. Σ' αυτά τα δωμάτια γινόταν η εγκοίμηση όσων ζητούσαν χρησμό από τον Αμφιάραο, οι οποίοι μέσα στον ύπνο τους, σε όνειρο, δέχονταν τη συμβουλή του θεού ή ακόμη και τη θεραπεία. Σκηνή εγκοίμησης και θεραπείας εικονίζει το πολύ γνωστό ανάγλυφο που αφιέρωσε στον Αμφιάραο ο Αρχίνος από τον Ωρωπό τον 4ο αι. π.Χ.
Το θέατρο του Αμφιαραείου, με αναστηλωμένη την κιονοστοιχία του προσκηνίου.
.
Πίσω απ' τη στοά βρίσκεται το θέατρο του Αμφιαραείου. Το οικοδόμημα της σκηνής, με αναστηλωμένη την κιονοστοιχία του προσκηνίου, έφερε δύο επιγραφές, που χρονολογούνται στο 2ο αι. π.Χ.. Πέντε ανεξάρτητοι μαρμάρινοι θρόνοι, με φυτική ανάγλυφη διακόσμηση του 1ου αι. π.Χ., βρίσκονται μπροστά απ' την πρώτη γραμμή των καθισμάτων, κάτι που συναντάται σε ελάχιστα αρχαία θέατρα.
Τα βάθρα των αγαλμάτων, πλάι στον κεντρικό δρόμο του Ιερού.
.
Δυτικά της στοάς βρίσκεται η σειρά των βάθρων των αγαλμάτων, που πλαισίωναν το δρόμο που οδηγούσε στο ναό. Πάνω στα 25 βάθρα, που σώθηκαν στην αρχική τους θέση, βρίσκονται χαραγμένες γύρω στις 150 επιγραφές (αναθηματικές, επιγράμματα, αγωνιστικοί κατάλογοι και προξενικά ψηφίσματα). Στο τέλος της σειράς των βάθρων βρίσκεται ο ναός του Αμφιαράου, εξάστυλος δωρικού ρυθμού, που κτίστηκε τον 4ο αι. π.Χ.. Το νότιο μισό του παρασύρθηκε στους τελευταίους χρόνους της αρχαιότητας απ' το ποτάμι. Ανατολικά του ναού βρίσκεται ο μεγάλος βωμός του ιερού του 4ου αι. π.Χ.. Στη θεμελίωσή του βλέπουμε δύο μικρότερους και παλαιότερους βωμούς. Πολύ κοντά στο βωμό, νοτιότερα, βρίσκεται η ιερή πηγή. Πλάι στην ιερή πηγή βρίσκονται τα λουτρά, κατασκευασμένα τον 4ο αι. π.Χ..
Ο ναός του Αμφιαράου, στο δυτικό άκρο του Ιερού.
.
Βρεθήκαμε στο Αμφιαράειον μια γλυκιά ανοιξιάτικη μέρα κι ο χώρος του Ιερού, έτσι όπως τον αγκάλιαζε η φύση, μας δημιουργούσε μια βαθιά αίσθηση αρμονίας, ενώ έντονη ήταν και η αίσθηση της ιερότητας. Σε όλη την έκταση του ιερού είχαν ανθίσει ανεμώνες και η συνύπαρξή τους με τις αρχαιότητες έδινε μια άλλη, μοναδική διάσταση ομορφιάς, διαχρονικής και εφήμερης ταυτόχρονα.
Οι πέτρινοι θρόνοι του θεάτρου, με όμορφη ανάγλυφη διακόσμηση.
.
Προχωρήσαμε στον κεντρικό δρόμο του Ιερού, που πλαισιώνεται απ' τα βάθρα των αγαλμάτων και φτάσαμε στο θέατρο, το οποίο είναι αρκετά μεγάλο και έχει την ιδιαιτερότητα που προαναφέραμε σχετικά με τους πέτρινους θρόνους, οι οποίοι βρίσκονται μπροστά απ' την πρώτη σειρά των καθισμάτων, μέσα στο χώρο της ορχήστρας. Με τη φαντασία μας ταξιδέψαμε πολλούς αιώνες πίσω και παρακολουθήσαμε την παράσταση, ζώντας για λίγο την εμπειρία και το θρησκευτικό συναίσθημα των αρχαίων θεατών.
Η υδραυλική κλεψύδρα, ένα ρολόι ακριβείας με πολύπλοκο "μηχανισμό".
.
Περπατήσαμε στη στοά, περάσαμε το ποταμάκι και θαυμάσαμε την υδραυλική κλεψύδρα, που διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση μέχρι σήμερα. Πιο πέρα, στην αυλή ενός σύγχρονου κτίσματος, το οποίο χτίστηκε με σκοπό να γίνει μουσείο, εκτίθενται μέλη του θριγκού του ναού. Επίσης, εκεί είναι συγκεντρωμένα ανάγλυφα αφιερώματα προσκυνητών. Όπως γνωρίζουμε, όμως, κάποια σημαντικά ανάγλυφα έχουν μεταφερθεί σε άλλα μουσεία, όπως το περίφημο ανάγλυφο του Αρχίνου, που βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Κάτι που δεν είναι ευρέως γνωστό, είναι ότι το συγκεκριμένο ανάγλυφο απεικονίζεται στο χαρτονόμισμα των δέκα χιλιάδων δραχμών.
Ένα από τα αναθηματικά ανάγλυφα του Αμφιαραείου.
.
Αφού επισκεφθήκαμε και τα λουτρά, το βωμό και το χώρο της ιερής πηγής, καταλήξαμε στο ναό του Αμφιαράου. Στο κέντρο του ναού βρίσκεται ένα τμήμα από το βραχίονα τεράστιου αγάλματος του θεού, που το ύψος του θα πρέπει να έφτανε τα 5 μέτρα.
Η Ιωάννα Κουλιάκη, ο Βασίλης Γκουζίνης και η Αγγελική Μαλάγα περιεργάζονται το τμήμα από το βραχίονα του πανύψηλου αγάλματος του Αμφιαράου.
.
Κατά την επίσκεψή μας στο Αμφιαράειον, είχαμε την τύχη να συναντήσουμε τον κ. Γιώργο Νικολάου, μηχανικό της Β΄ΕΠΚΑ (Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Πειραιώς). Απόλυτα καταρτισμένος και ευγενέστατος ο κ. Νικολάου, μας ξενάγησε στο χώρο και μας έδωσε παρά πολλές πληροφορίες για την ιστορία του ιερού, την αρχαιολογική έρευνα και τις ενέργειες σήμερα της Β΄ ΕΠΚΑ.
Ο μηχανικός της Εφορείας Αρχαιοτήτων, κ. Γιώργος Νικολάου, μας έδωσε πολύτιμες πληροφορίες για το χώρο.
.
Όσον αφορά στην προοπτική της καλύτερης αξιοποίησης και ανάδειξης του χώρου, ο κ. Νικολάου παρατηρεί ότι υπάρχει πρόβλημα με την απαλλοτρίωση. Αναλυτικότερα, μας είπε ότι έχουν ως σήμερα απαλλοτριωθεί 45 στρέμματα απ' το χώρο του ιερού και υπολείπονται άλλα περίπου 54 στρέμματα που πρέπει να προστεθούν στο χώρο. Η υπόθεση όμως αυτή εκκρεμεί επί 30 χρόνια. Η καθυστέρηση, κατά τον κ. Νικολάου, οφείλεται στο ότι το Αμφιαράειον δεν αντιμετωπίζει, προς το παρόν, άμεση απειλή από την πολεοδομική εξέλιξη και επέκταση των γύρω περιοχών και έτσι δίνεται προτεραιότητα στις αρχαιολογικές θέσεις που αντιμετωπίζουν αμεσότερο κίνδυνο.
Επιγραφή σε θρόνο ιερέως στο θέατρο του Αμφιαραείου.
.
Ένα άλλο ζήτημα που έθιξε ο μηχανικός της Β΄ ΕΠΚΑ, είναι το σχετικό με τις αναστηλώσεις. Αρκετά τμήματα του ιερού, τα οποία έφερε στο φως η αρχική ανασκαφή, κινδυνεύουν να καταρρεύσουν. Ο βωμός και οι βάσεις από τα μαρμάρινα αγάλματα είναι μετέωρες, οι ρωγμές και οι φθορές αυξάνονται και απαιτούνται έργα συντήρησης. Επίσης, το αναλημματικό τείχος είναι υπό κατάρρευση. Στο θέατρο, αν και είχε γίνει μια υποδειγματική μελέτη αναστήλωσης απ' τον κ. Στίκα (βοηθό του αρχαιολόγου Ορλάνδου), δεν έχει ακόμα αρχίσει η αναστήλωση και είναι άγνωστο πότε θα γίνει. Ο κ. Νικολάου, βεβαίως, αναγνωρίζει και την ανάγκη ύπαρξης ενός μουσείου στο χώρο, αλλά ακόμα καλύτερο θεωρεί τη δημιουργία ενός αρχαιολογικού πάρκου, που θα προσφέρεται για εκπαιδευτικές εκδρομές, με την κατάλληλη οργάνωση και υποδομή. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο χώρος του Αμφιαραείου ενδείκνυται για κάτι τέτοιο, γιατί παρουσιάζει πλήρη δομή αρχαίου ιερού, αντίστοιχη με των Δελφών, σε μικρότερη κλίμακα όμως.

Ανευ αμφιβολίας, το Αμφιαράειον είναι ένας απ' τους ωραιότερους και σημαντικότερους αρχαιολογικούς μας χώρους, κι όμως πολλοί αγνοούν ακόμα και την ύπαρξή του. Μάλιστα, ο κ. Νικολάου επεσήμανε ότι ούτε δημόσια συγκοινωνία υπάρχει πλέον προς το χώρο, αφού καταργήθηκε η γραμμή του ΚΤΕΛ από Κάλαμο προς Ωρωπό, που έκανε στάση στο Αμφιαράειον, γιατί δεν θεωρήθηκε οικονομικά συμφέρουσα. Πρέπει, όμως, η πολιτεία να φροντίσει γι' αυτό το θέμα και οι δήμαρχοι των δύο γειτονικών πόλεων, Καλάμου και Ωρωπού, να υλοποιήσουν τις προεκλογικές τους υποσχέσεις...
.
Ρωτήσαμε ακόμη τον κ. Νικολάου αν έχει να παρατηρήσει κάτι για την επισκεψιμότητα του χώρου, ίσως κάτι που του έχει κάνει εντύπωση. Μάθαμε, λοιπόν, ότι κάποιοι «επιτήδειοι» πηγαίνουν συχνά στο Αμφιαράειον, φέρνοντας μαζί τους αφελείς ανθρώπους που νομίζουν ότι με την επίσκεψή τους εκεί και την επίδραση κάποιας... μαγικής ενέργειας του χώρου, θα αντιμετωπίσουν τα προβλήματα υγείας τους και θα θεραπευθούν ως εκ θαύματος. Επίσης, μάθαμε ότι προσέρχονται στο χώρο και κάποιοι «αρχαιολάτρες», που αυτοαποκαλούνται και δωδεκαθεϊστές και κάνουν διάφορες τελετές και προσευχές, πράγματα που δεν είναι ούτε ευπρεπή ούτε λογικά. Αυτοί, μάλιστα, φερόμενοι σαν να είναι ο χώρος ιδιοκτησία τους, στην πραγματικότητα προσβάλλουν την ιερότητά του και την ιστορία του.
Λεπτομέρεια ανάγλυφης διακόσμησης σε έναν από τους θρόνους του θεάτρου.
.
Από την πλευρά μας, πάντως, θα θέλαμε να σταθούμε και στο θέμα της ονομασίας του ιερού, γιατί παρατηρήσαμε ότι άλλοι το ονομάζουν Αμφιάρειον και άλλοι Αμφιαράειον. Οι πινακίδες δε της αρχαιολογικής υπηρεσίας το γράφουν Αμφιάρειον. Κατά τη γνώμη μας και βάσει των αρχαίων μαρτυριών, θα έπρεπε να ονομάζεται Αμφιαράειον. Αμφιαράειον, άλλωστε, το ονομάζει ο αρχαίος γεωγράφος Στράβων (9.1.22 και 9.2.10), ενώ ο Παυσανίας το αναφέρει απλώς ως ιερό του Αμφιαράου. Βέβαια, ούτε και ετυμολογικά δικαιολογείται η απουσία του «α» από το θέμα της λέξης.
.
Ας ελπίσουμε ότι η πολιτεία θα ενδιαφερθεί περισσότερο για το όντως αδικημένο Ιερό του Αμφιαράου και η αρχαιολογική υπηρεσία, πέραν των άλλων, θα εξετάσει και το θέμα του ονόματος, έτσι ώστε να αναγράφεται σωστά στις πινακίδες της.
.
(Παρρησία, τεύχος 14, Μάιος 2007)

Σάββατο 24 Ιανουαρίου 2009

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗΝ "ΠΑΡΡΗΣΙΑ"

"Συχνά οι ξένοι εκδηλώνουν τόση αγάπη για τη μουσική μου, ενώ στη χώρα μου ορισμένα κυκλώματα με χτυπάνε τόσο άσχημα"

Στη συνέντευξη συμμετείχαν οι μαθητές Βαγγέλης Τόλης, Μαρία Μεγαρίτη, Φωτεινή Γκέκα, Βαγγέλης Μαρκάκης και ο συντονιστής καθηγητής.


- Θα θέλατε, κύριε Μαρκόπουλε, να μας μιλήσετε για τα παιδικά σας χρόνια στην Κρήτη και τα πρώτα σας βήματα στο χώρο της μουσικής;

Γεννήθηκα το 1939 στο Ηράκλειο, αλλά η οικογένειά μου ήταν εγκατεστημένη στην Ιεράπετρα, όπου έχω και τα εκλογικά μου δικαιώματα ως σήμερα. Η μητέρα μου καταγόταν από τα Σφακιά κι ο πατέρας μου - δικηγόρος και αργότερα νομάρχης - ήταν από την Ιεράπετρα. Μέναμε σε ένα σπίτι μεγάλο κι από τη μια πλευρά κατοικούσαν φτωχοί πρόσφυγες από το '22 και μετά, ενώ από την άλλη κατοικούσαν ευκατάστατοι άνθρωποι, δημόσιοι υπάλληλοι κλπ. Τελείωσα την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Ιεράπετρα, όπου υπήρχαν πολύ καλοί καθηγητές. Εκεί, στην Ιεράπετρα, δημιουργήθηκε μια μπάντα, ένα σύνολο με χάλκινα και ξύλινα πνευστά. Στην μπάντα γράφτηκα κι εγώ, που ήμουν 11 χρονών τότε.
Θα 'θελα, όμως, να σας πω πώς ήταν η ζωή μου εκείνα τα χρόνια στην Ιεράπετρα. Κάτω από το φως του γαλαξία και κάτω από το φως του ήλιου, περπατούσαμε ώρες πολλές στις ακρογιαλιές, στις ομορφότερες ακρογιαλιές της Μεσογείου. Το μεσοκαλόκαιρο πηγαίναμε με την οικογένειά μου στο ψηλότερο βουνό της Ιεράπετρας και μέναμε εκεί 20 μέρες, μαζί με άλλες οικογένειες. Εκεί στον καθαρό αέρα, παίζαμε, τρέχαμε και γέρναμε ν' αποκοιμηθούμε κάτω από τις σκιές των μεγάλων πλατάνων. Ήταν άφθονα τα τρεχούμενα νερά, η φύση της Ιεράπετρας μαγευτική...
Πολλά Σαββατοκύριακα, η μητέρα μου με έπαιρνε μαζί της στα μεγάλα πανηγύρια της Κρήτης. Συχνά ερχόταν κι έπαιζε ο Μουντάκης, ένας πολύ μεγάλος Κρητικός λυράρης. Έπαιζαν οι λύρες όλη τη νύχτα. Είχα νιώσει από τότε την ανάγκη να φτιάξω κι εγώ μαντινάδες. Μάλιστα, έλεγα με τα άλλα παιδιά ότι θα μπορούσαμε να μην έχουμε μόνο λύρα και λαούτο, αλλά και τρομπέτα και κλαρίνο και ακορντεόν...
Όπως καταλαβαίνετε παιδιά μου, το πίστευα ότι όλα τα όργανα μπορούσαν να παίξουν σε ένα κομμάτι και όχι αυστηρά και μόνο η λύρα και το λαούτο, όπως γινόταν τότε σ' όλη την Κρήτη. Το κάναμε αυτό, χάρη στην μπάντα. Άλλος έπαιζε βιολί, άλλος κιθάρα, λύρα, λαούτο, τρομπόνι κι εγώ έπαιζα κλαρίνο. Ταυτόχρονα μάθαινα βιολί και στο σπίτι έπαιζα μαντολίνο. Έπαιζε κι η μητέρα μου πολύ ωραία κιθάρα και τραγουδούσε παλιά τραγούδια, που όμως δε μου πολυαρέσανε...
Ώσπου πρωτάκουσα κάτι μαγικά τραγούδια, στην κάτω μεριά της πόλης, όπου ζούσαν οι πρόσφυγες. Άκουσα τραγούδια του Τσιτσάνη και του Βαμβακάρη. Έψαχνα τότε πολύ, άκουγα μουσικές απ' όπου κι αν έρχονταν. Ακόμη και τη βουή του ανέμου αφουγκραζόμουν, τον ήχο από τα φύλλα των δέντρων. Με γοήτευε το θρόισμα όταν φυσούσε δυνατός αέρας...
Δεκαεπτά χρονών τελείωσα το τότε Γυμνάσιο και είχα ήδη γράψει πολλά κομμάτια, ανάμεσα στα οποία και τη μελωδία για το μετέπειτα γνωστό τραγούδι «Πέρα από τη θάλασσα». Έφυγα ύστερα για την Αθήνα, όπου γράφτηκα αμέσως στο Ωδείο, ενώ εισήχθηκα και στην Πάντειο. Όλη η μέρα μου πέρναγε ανάμεσα στην Πάντειο και στο Ωδείο, όλον τον πρώτο χρόνο στην Αθήνα. Όμως δεν υπήρχε και συναυλία που να μην πήγαινα.
Γνωρίστηκα με πολλούς σημαντικούς ανθρώπους στην Αθήνα. Ο Ταχιάτης, ένας πολύ καλός βιολοντσελίστας, με γνώρισε με το Μάνο Χατζιδάκι. Μιλήσαμε πάρα πολλή ώρα. Μετά από αυτή τη γνωριμία, σκεφτόμουν ότι θα μπορούσε να υπάρξει μια μεγάλη μουσική σχολή στην Αθήνα. Αλλά αυτό που ήθελα ήταν να φτιάξω το δικό μου ξεχωριστό τραγούδι, που να μην έχει σχέση με τα τραγούδια του Χατζιδάκι ούτε αργότερα του Θεοδωράκη.
Ξεκίνησα με μουσική για κινηματογραφικές ταινίες και τα πρώτα μου τραγούδια ήταν τα «Γκρεμισμένα σπίτια», το «Πέρα από τη θάλασσα»... Ταυτόχρονα, όμως, έγραφα την «Μαυρομαντιλούσα», πάνω σε στίχους του Κώστα Μύρη, που είναι το φιλολογικό ψευδώνυμο του Κώστα Γεωργουσόπουλου, του σημαντικότερου ίσως ανθρώπου των γραμμάτων στη χώρα μας. Με τον Κώστα ήμασταν μαζί στο Ωδείο Αθηνών. Εκείνος ήταν μαθητής του μεγάλου Ροντήρη κι εγώ του Γεωργίου Σκλάβου, ενός πολύ σπουδαίου συνθέτη, εφάμιλλου του Καλομοίρη, αλλά ήταν χαμηλών τόνων και δεν προβλήθηκε όσο ο Καλομοίρης. Είχε κάνει πολλές σπουδές σε ευρωπαϊκές χώρες και μου μετέδωσε αυτές τις γνώσεις του. Θα μπορούσα να πω ότι αυτή είναι η πρώτη μουσική περίοδος της ζωής μου. Ελπίζω να μην σας κούρασα με το μονόλογο.

- Κάθε άλλο! Ανυπομονούμε να ακούσουμε τη συνέχεια.

Όταν τελείωσα τις μουσικές μου σπουδές στο Ωδείο των Αθηνών, πήγα στο Λονδίνο, όπου έμεινα δυόμισι χρόνια, κάνοντας σπουδές και συνθέτοντας μουσική. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, έγραψα μουσική για πολλές ταινίες και θεατρικά έργα. Ο Μάνος Κατράκης μου ανέθεσε να γράψω τη μουσική πέντε θεατρικών του έργων, ανάμεσα στα οποία ήταν «Το κορίτσι με το κορδελάκι» και ο «Πατούχας» του Κονδυλάκη. Συνέχισα γράφοντας μουσική στο Εθνικό Θέατρο, αλλά και για το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν. Και στο εξωτερικό είχα ήδη γράψει τη μουσική για την «Τρικυμία», που ανέβασε ο Σαιξπηρικός Θίασος στο Λονδίνο, όπως και για τη «Λυσιστράτη» που ανέβασε το θέατρο της Μασσαλίας. Για μουσική μου σε κινηματογραφικές ταινίες, μου έχουν απονεμηθεί αρκετά βραβεία. Αξίζει να αναφέρω και τη μουσική που έχω γράψει για ταινίες του Νίκου Κούνδουρου, τις «Μικρές Αφροδίτες», το «Πρόσωπο της Μέδουσας», τον «Μπάιρον». Επίσης, για δύο ταινίες του Ζυλ Ντασέν, του Κοσμάτου και άλλων. Συνολικά έχω γράψει μουσική για περίπου 30 ταινίες και 20 θεατρικές παραστάσεις, αλλά και για μπαλέτο, όπως για παράδειγμα τον «Θησέα», που ανέβασε η Ραλού Μάνου και κυκλοφόρησε και σε δίσκο το 1963, όταν ήμουν 24 χρονών.

- Με ποιους τραγουδιστές έχετε συνεργαστεί;

Με πάρα πολλούς. Τον πρώτο καιρό με τον Κώστα Χατζή, μετά με τη Βίκυ Μοσχολιού, τον Καζαντζίδη, τον Νταλάρα, με πολλούς, μέχρι τον Νίκο Ξυλούρη. Ο Ξυλούρης ήταν μεγάλη μορφή και παραμένει ως κάτι το ξεχωριστό στο τραγούδι. Τραγούδησε πολλά έργα μου, σε στίχους Κώστα Μύρη, Μάνου Ελευθερίου, Σεφέρη, Ελύτη. Αλλά το «Χρονικό» ήταν που συντάραξε τον κόσμο τότε, το '69, μέσα σε μια άγρια δικτατορία, με τους Παπαδόπουλους και τους Μακαρέζους, που εξευτέλιζαν τη χώρα μας. Το «Χρονικό» έδωσε δύναμη στους φοιτητές και γενικότερα στους νέους ανθρώπους, για να αγωνισθούν ενάντια στη δικτατορία. Ήταν, εκτός από μουσικό, ένα πολιτικοκοινωνικό έργο. Έπαιζαν όργανα κρητικά, ηπειρώτικα κλαρίνα, το σαντούρι του Αιγαίου, μαζί με κλασικά όργανα. Αυτή η συνύπαρξη και σύνθεση έκανε συγκλονιστική εντύπωση και 10 χρόνια μετά τον «Επιτάφιο» του Θεοδωράκη, θεωρήθηκε ως μια νέα επαναστατική κίνηση, τόσο στο στίχο όσο και στο μουσικό ύφος και χρώμα. Όταν έγραφα το χρονικό, δοκίμασα πολλούς τραγουδιστές, αλλά δεν μου έκανε κανένας. Τότε θυμήθηκα τον Νίκο τον Ξυλούρη, που τον ήξερα από το 1960. Ο Νίκος είχε όλα τα προσόντα που απαιτούνταν γι' αυτό το έργο κι έπαιζε κι εξαιρετική λύρα. Να μην ξεχνάμε όμως και τον Χαράλαμπο Γαργανουράκη, που έχει κι αυτός θαυμάσια φωνή και παίζει πολύ καλή λύρα.

- Πώς εξελίχθηκε η δισκογραφική σας δουλειά;

Θεωρώ ότι από τότε άρχισε μια νέα φάση, με πιο σύνθετα έργα. Στη δεκαετία του '70 κυκλοφόρησε ο «Θεσσαλικός κύκλος», οι «Μετανάστες» και άλλα έργα, σε μια πιο λαϊκότροπη γραμμή. Επίσης, έγραψα τον «Βαρκάρη» ή «Who pays the ferryman», όπως είναι παγκοσμίως γνωστό το έργο. Ήταν η μουσική για ένα εγγλέζικο σίριαλ 8 επεισοδίων και τιμήθηκα με 3-4 διεθνή βραβεία. Μου δόθηκε έτσι η δύναμη να αρχίσω συναυλίες στο εξωτερικό, στην Ευρώπη κυρίως, κι έτσι μπορούσα να περάσω τις ιδέες μου σε περισσότερο κόσμο. Ιδέες και απόψεις που υποστηρίζουν την επιστροφή στις ρίζες, σκοπεύοντας σε ένα σχεδιασμό του μέλλοντος με επηρεασμούς από τα άφθαρτα στοιχεία της παράδοσης, σε συνδυασμό με σύγχρονα δεδομένα, αρκεί βέβαια να υπάρχει η ιδιαίτερη μελωδία του συνθέτη, η γνώση και το ταλέντο.

- Ποια ακριβώς είναι η σχέση της μουσικής σας με την παραδοσιακή μουσική;

Δεν μιμούμαι την παραδοσιακή μουσική, δεν γράφω παραδοσιακά τραγούδια. Αλλά υπάρχει σχέση. Η παραδοσιακή μουσική έχει ζωντανά στοιχεία και η δική μου μουσική τα χρησιμοποιεί, όπως χρησιμοποιεί και τα παραδοσιακά όργανα. Πορεύομαι σε παρόμοιους δρόμους με αυτούς που άνοιξε η παραδοσιακή μουσική, σε δρόμους που συνεχίζουν τους αρχαίους τρόπους, όπως συνεχίστηκαν και στη Βυζαντινή μουσική. Οι ρυθμοί της παραδοσιακής μουσικής με έχουν επηρεάσει. Πιστεύω, μάλιστα, πως ο ρυθμός της σούστας, για παράδειγμα δεν είναι καθόλου ξεπερασμένος από σύγχρονους καλούς ρυθμούς, κι αν πούμε και για τους χορευτικούς ρυθμούς της Θράκης... Αυτό, πάντως που με ενδιαφέρει είναι η ουσία του δημοτικού τραγουδιού και όχι η φλούδα. Εννοώ τη μουσική και το τραγούδι που βγήκε μέσα από τα σπλάχνα του ελληνικού λαού, λειτουργώντας σαν φάρμακο και έχοντας συγκεκριμένο λόγο ύπαρξης. Ο λόγος με νοιάζει πάντα στην τέχνη και δεν γράφω τίποτε χωρίς να υπάρχει ο λόγος. Μόνον έτσι εξηγείται η διαχρονικότητα της παράδοσης, αλλά και της προσωπικής δημιουργίας, που καταφέρνει να αγγίζει τα πανανθρώπινα θέματα. Ανάλογα λειτουργεί και η αρχαία τραγωδία, που εκφράζει ολόκληρη την οικουμένη. Οι παραδοσιακοί χοροί εκφράζουν την ψυχή, όχι μόνο του ελληνικού λαού, αλλά και την πανανθρώπινη ψυχή. Γι' αυτό ακολουθώ τα ζωντανά σημάδια της παράδοσης, τις πηγές, χωρίς να μιμούμαι μελωδίες και ρυθμούς, αλλά αντλώντας στοιχεία που εντάσσω και αναδεικνύω στα προσωπικά μου έργα, στην προσωπική μου μελωδική και ρυθμική ομιλία.

- Ποια είναι η γνώμη σας για το είδος ή τα είδη μουσικής που κυριαρχούν σήμερα;

Το είδος που διοχετεύεται σήμερα απ' τα μέσα επικοινωνίας είναι αυτό που λέμε «σκυλάδικο», ένα φρικτό λαϊκίστικο είδος, το οποίο έχει προξενήσει ανυπολόγιστο κακό στη χώρα μας. Με πονηρούς τρόπους και με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας, οι επικεφαλής των μονοπωλίων και των εταιρειών αναγκάζουν τα παιδιά μας να στραφούν προς τα εκεί, ενώ ταυτόχρονα φροντίζουν να τους κρύβουν αυτά που αξίζει ν' αγαπήσουν και να τους αρέσουν. Τα Ελληνόπουλα δεν πρέπει να λησμονήσουν το δημοτικό μας τραγούδι και τα έργα των μεγάλων συνθετών μας και, παράλληλα, καλό είναι να επιλέγουν κι απ' την παγκόσμια μουσική τα δημιουργήματα που έχουν γνησιότητα και αλήθεια, την πραγματική τέχνη. Όμως, υπάρχει κι η σύγχρονη ελληνική έντεχνη μουσική, που με ομορφιά και δύναμη κρατάει ζωντανό τον εσωτερικό πλούτο των Ελλήνων. Να απαιτούμε το καλό στη μουσική, να ψάχνουμε την ποιότητα, όπως απαιτούμε να διαβάζουμε Όμηρο και Πλάτωνα...

- Ποιο είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που διακρίνει τη μουσική του Χατζιδάκι, του Θεοδωράκη και τη δική σας;

Ο Μάνος Χατζιδάκις πάτησε πάνω στο μοντέλο της μπαλάντας, της μουσικής της πόλεως κι έκανε μια πρόταση για το ρεμπέτικο, μια πρόταση πολύ σημαντική. Αντικατέστησε τα δευτεροτράγουδα της αστικής τάξης με μια πιο στέρεα μουσική, παίρνοντας τα άνθη της ρεμπέτικης μουσικής. Ο Θεοδωράκης χρησιμοποίησε το μοντέλο ενός πολύ μεγάλου λαϊκού συνθέτη, του Βασίλη Τσιτσάνη. Βάσει αυτού του μοντέλου, με την ορχήστρα και τα μπουζούκια, έγραψε τραγούδια σε ποίηση μεγάλων ποιητών, αλλά και σε στίχους πολύ απλούς, που πέρασαν στον κόσμο. Η δική μου μουσική άποψη ξεκινάει από το δημοτικό τραγούδι. Στηρίχθηκα στις πηγές της παράδοσης, για να γράψω τα έργα μου. Ακόμα και τα «Ζαβαρακατρανέμια» και τα «Χρώματα κι αρώματα», η «Φάμπρικα» και τα λοιπά, έχουν αυτόν τον προσανατολισμό. Συνδύασα το παραδοσιακό με το επαναστατικό στη μουσική μου, χωρίς ταυτόχρονα να αδιαφορήσω για τις παγκόσμιες μουσικές κατακτήσεις που έχουν γνησιότητα προέλευσης.

- Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε στη μελοποίηση του Σεφέρη και του Ελύτη;

Να διευκρινίσω πρώτα ότι είμαι ο μόνος συνθέτης που δεν κάνει μελοποίηση. Αυτό που κάνω είναι μια προσέγγιση του ποιητικού λόγου, δίνοντας ένα ποσοστό της μουσικής μου δημιουργίας στην ποίηση, αλλά κρατώντας ταυτόχρονα και την ανεξαρτησία της μουσικής. Δουλεύοντας πάνω στα έργα των μεγάλων ποιητών, αντιμετώπισα μεγάλες δυσκολίες, γιατί δεν ήθελα να ξεφύγω από το μουσικό μου κλίμα και τη φιλοσοφική μου άποψη. Η φιλοσοφική μου άποψη στηρίζεται σε ένα διαρκή διάλογο συνύπαρξης και επικοινωνίας των πάντων, μέσα στη φύση και την κοινωνία, ο οποίος δεν πρέπει ποτέ να διακοπεί. Όλη η δημιουργία μου ξεκινάει απ' αυτή τη θέση και βάσει αυτής έκανα την προσέγγιση στην ποίηση και του Σολωμού και του Σεφέρη και του Ελύτη. Οι δυσκολίες αφορούσαν στην ανάγκη εύρεσης ενός σχήματος, μιας μορφής του μουσικού μου έργου, που δεν ήθελα να υπαγορεύεται από τη μορφή και μόνο των ποιημάτων. Έτσι, ο «Ήλιος ο πρώτος» του Οδυσσέα Ελύτη έγινε μουσικά μια λειτουργία, με την έννοια της λειτουργίας της κοινωνικής, όπου υπάρχουν τραγούδια, υπάρχουν χορικά, υπάρχει και ο αφηγητής ανάμεσα. Στην προσέγγιση της ποίησης του Σεφέρη υπάρχει ένα είδος τροπαρίου, αλλά με ρυθμούς τέτοιους ώστε να βγαίνει έξω από τους κανόνες της εκκλησιαστικής μουσικής. Γενικά, αυτά τα έργα είναι τελείως διαφορετικά από τα έργα συναδέλφων που έχουν κάνει μελοποίηση. Να συμπληρώσω δε ότι κύριο στόχο έχουν να μιλήσουν στις νεανικές ψυχές, να τις εμπνεύσουν με τα νέα εφόδια του Ελληνισμού και όλοι μαζί να πορευτούμε και να γευτούμε τους μεγάλους καρπούς της ελληνικής τέχνης και του πολιτισμού, μέσα από μια άλλη δυναμική. Δηλώνω ρητά ότι η μουσική μου ανήκει στην αγωνιζόμενη ελληνική νεολαία.

- Αντιμετωπίσατε εμπόδια στην πορεία σας;

Ναι, υπήρξαν εμπόδια. Κυκλώματα πολλά και ανθελληνικά προσπαθούν να σταματήσουν τη μουσική μου και μάλιστα σε κρίσιμες στιγμές. Έτσι, καθημερινά δίνω αγώνα για την ύπαρξη της μουσικής μου. Ειλικρινά, αισθάνομαι φοβερά άσχημα που συχνά οι ξένοι εκδηλώνουν τόση αγάπη για τη μουσική μου, ενώ στη χώρα μου ορισμένα κυκλώματα με χτυπάνε τόσο άσχημα. Αν τη μουσική μου δεν την διαδίδουν τόσο, είναι γιατί περιέχει μέσα της μια ελληνικότητα, που τους ενοχλεί.

- Μπορεί κανείς να είναι αισιόδοξος, όταν τα Μέσα ελέγχουν τα πάντα και κατευθύνουν τις συνειδήσεις, και πώς μπορεί ν' αντισταθεί κανείς;

Πολύ εύκολα! Πρόκειται για εικονικές παραπλανήσεις. Θα υπάρξουν τα ανάλογα «Μέσα», που δε θα λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο. Θα τα δημιουργήσουμε εμείς! Και μπορώ να πω ότι πάμε πολύ καλά. Το βλέπω. Ένα παράδειγμα είστε εσείς, ο τρόπος που λειτουργείτε στο Γυμνάσιο Ψαχνών είναι εκπληκτικός και εκδίδετε ένα περιοδικό που είναι αριστούργημα. Προχωράτε, λοιπόν! Μη φοβάστε τίποτα! Κι όποτε με καλέσετε, θα έρθω κι εγώ, ν' αγωνιστούμε μαζί, να κάνουμε ό,τι μπορούμε.

- Ποιες είναι οι πολιτικές σας απόψεις; Ανήκετε κάπου;

Ανήκω στις δημοκρατικές δυνάμεις της χώρας μας. Αλλά περισσότερο ανήκω στους Έλληνες, στην τάξη των Ελλήνων. Δε μιλώ για κομματικές κατατάξεις και θεωρώ πως πολλές κομματικές γραμμές είναι άσχημες.

- Πώς εκπροσωπούνται οι δημοκρατικές δυνάμεις;

Εκπροσωπούνται με τη συμμετοχή μας και την κινητοποίησή μας, εντός και κομμάτων ακόμη, ώστε να αλλάξει οτιδήποτε ολοκληρωτικό και ανελεύθερο υπάρχει.

- Πιστεύετε ότι συνειδητοποιούν οι πολιτικοί μας το ρόλο τους ως υπηρέτες του λαού;

Όχι! Πιστεύω ότι ακόμα δεν έχουμε καταφέρει να είναι οι πολιτικοί μας «καθαροί». Βέβαια, υπήρξαν περιπτώσεις, από την εποχή του Καποδίστρια μέχρι σήμερα, που ωφέλησαν τον τόπο πολύ. Αλλά σήμερα δεν έχω νιώσει ότι οι κυβερνήσεις ξεπερνούν τα κομματικά τους όρια και βοηθούν πραγματικά τη χώρα. Πάνω απ' όλα βάζουν τις... κομματικές υποχρεώσεις.

- Πώς βλέπετε τις σχέσεις μεταξύ των λαών σήμερα;

Πολύ χαίρομαι που μου κάνετε αυτή την ερώτηση. Πρέπει επιτέλους να υπάρξουν ουσιαστικές σχέσεις ανάμεσα σ' όλους τους λαούς. Αυτό είναι το ωραιότερο που θα μπορούσε να συμβεί στον κόσμο μας. Η Ελλάδα σ' αυτό το θέμα είχε καταφέρει πολλά στην αρχαιότητα. Το ουσιώδες στις σχέσεις είναι η ύπαρξη ελευθερίας από κάθε πλευρά, αλλά πιστεύω ότι σ' αυτό δεν έχουμε προχωρήσει καθόλου. Βλέπουμε ότι ο ένας είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμος να χτυπήσει τον άλλο. Έχω, όμως, την πεποίθηση ότι στο πολύ κοντινό μέλλον κάποιοι άνθρωποι φωτισμένοι θα δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες για ένα αληθινό πλησίασμα των λαών και την αδελφοσύνη. Η χώρα μας ειδικά ευτύχησε και ευτυχεί να έχει φιλικές σχέσεις με πολλούς λαούς. Ας κοιτάξουμε όμως και τον απόδημο Ελληνισμό, που του προσφέρουν διάφορα λαϊκίστικα προϊόντα, για να λησμονήσει το νόστο του...

- Ποια είναι η γνώμη σας για την ποιότητα των τηλεοπτικών προγραμμάτων;

Δεν είναι καλά! Υπάρχουν μερικά καλά, αλλά τα πιο πολλά δεν είναι. Η τηλεόραση χρησιμοποιείται ως μέσον για την υποταγή του λαού και αποτελεί ένα παράθυρο παραπλάνησης, που πρέπει να το αποφεύγουμε. Είναι ανάγκη να βρεθούν οι εναλλακτικές λύσεις, ώστε να μην έχει το πρώτο χέρι η τηλεόραση, το κάθε κανάλι δηλαδή.

- Είστε αισιόδοξος για το μέλλον;

Ναι, αν και η παιδεία έχει τα χάλια των χαλίων, αν και τα κανάλια δηλητηριάζουν τη ζωή μας, είμαι πολύ αισιόδοξος και προβλέπω ότι η σημερινή νεολαία, εσείς που μιλάμε τώρα μαζί και τ' άλλα παιδιά του τόπου μας θα είστε η ωραιότερη γενιά του κόσμου. Το πιστεύω!

- Αφήσαμε για τελευταίο να μας πείτε ποιο είναι το μυστικό της δημιουργίας σας, της έμπνευσης και της μεγάλης επιτυχίας σας, στον ελληνικό και διεθνή χώρο.

Θα σας το αποκαλύψω με χαρά. Είναι η προσήλωσή μου στον Ελληνισμό και η ψυχική μου διάθεση να σας αγαπάω!


(Παρρησία, τεύχος 7, Άνοιξη 2002)

Παρασκευή 9 Ιανουαρίου 2009

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΝΟΤΗ ΜΑΥΡΟΥΔΗ ΣΤΗΝ "ΠΑΡΡΗΣΙΑ"

"Με ενδιαφέρουν περισσότερο αυτά που συμβαίνουν στη ζωή μας και όχι αυτά που θα συμβούν στον παράδεισο" 
"Το να επιλέγει κανείς το αληθινά όμορφο, είναι γενναιότητα" 
"Πάντα οι λίγοι προσπαθούν να σώσουν τον κόσμο" 
"Η Αμερική συνεχίζει να παίζει το ρόλο του νταβατζή απέναντι στις άλλες χώρες" 
"Οι Ευρωπαίοι έγιναν φιλοαμερικάνοι, έγιναν δηλαδή ασυνείδητοι Ευρωπαίοι" 

Στη συνέντευξη συμμετείχαν οι μαθήτριες Βάσια Καλαβρή, Κική Παπαναστασίου και ο συντονιστής καθηγητής.
- Πότε και που γεννηθήκατε, κύριε Μαυρουδή; .
Γεννήθηκα το 1945 στην Αθήνα, όπου και μεγάλωσα. Οι γονείς μου ήρθαν το 1922 από τη Μικρασία.
.
- Τι θυμάστε εντονότερα από τα παιδικά σας χρόνια; .
Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς! Την οικογενειακή θαλπωρή θυμάμαι έντονα, που υπήρχε πάντα στο σπίτι μας. Με τους γονείς και τ' αδέλφια μου, ήμασταν έξι άνθρωποι στο σπίτι. Ο πατέρας μου τσαγκάρης, η μητέρα μοδίστρα. Ζούσαμε πολύ αρμονικά, πολύ ζεστά.
.
- Σας διηγούνταν οι γονείς σας κάποιες ιστορίες από τα όσα πέρασαν το'22; .
Για την ταλαιπωρία τους μιλούσαν συνεχώς, γι' αυτή τη φοβερή ιστορία τόσων χιλιάδων ανθρώπων που κόπηκαν ξαφνικά από τις ρίζες τους. Ταραγμένες εποχές και ειδικά τα χρόνια του Εμφύλιου, που ακολούθησαν. Πολύ μεγάλη η φτώχεια, τόσες στερήσεις και τόσες πολλές οι ιστορίες που άκουσα, πραγματικές ιστορίες, όχι παραμύθια.
.
- Πόσο σας επηρέασαν όλα αυτά; .
Πάρα πολύ. Έζησα κι εγώ σ' έναν κοινωνικό περίγυρο μέσα στα φτωχά κοινωνικά στρώματα. Αυτές οι εμπειρίες καθόρισαν τη ζωή μου και από πολύ νωρίς εντάχθηκα στην αριστερά, όπως κι όλοι οι άνθρωποι που μεγάλωσαν μέσα σε τέτοιες συνθήκες. Γιατί βλέπαμε ότι παιζόταν ένα πολύ άδικο παιχνίδι εις βάρος των φτωχών λαϊκών στρωμάτων.
.
- Μετά από όσα έγιναν το 1922, πώς βλέπετε σήμερα την ιδέα της ελληνοτουρκικής προσέγγισης; .
Να μην ξεχνάμε ότι από τότε έχουν περάσει 80 χρόνια, Έλληνες και Τούρκοι είμαστε γείτονες και έχουμε ως γείτονες κοινά συμφέροντα. Το χειρότερο πράγμα είναι δυο γειτονικοί λαοί να βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση. Τα παιχνίδια που παίζονται για τα πετρέλαια και ό,τι άλλο εκμεταλλεύσιμο, τα παιχνίδια που παίζονται ανάμεσα στις κυβερνήσεις, δεν μπορούν να βάλουν φράγμα ανάμεσα στις σχέσεις των δυο λαών. Έχω ταξιδέψει στην Τουρκία και έχω συναντήσει πάρα πολύ κόσμο, πάρα πολλούς ανθρώπους που είναι φίλα προσκείμενοι σ' εμάς. Όσο για τις εμπειρίες των γονιών μου και τις δικές μου, δεν μπορούν παρά να μας βάζουν σε μια επικοινωνιακή πολιτική.
.
- Δηλαδή διαχωρίζετε τις στάσεις λαών και κυβερνήσεων; .
Ασφαλέστατα!
.
- Με τη μουσική πώς αρχίσατε να ασχολείστε; .
Το γεγονός είναι ότι δεν προέρχομαι από μουσικό περιβάλλον, δεν είχε η οικογένειά μου σχέση με τη μουσική.Θέλησα μόνος μου να ασχοληθώ, όταν ήμουν 12-13 χρονών, επειδή υπήρχε μια κιθάρα στο ντουλάπι, που μας την είχε φέρει ένας θείος ναυτικός. Είχα την περιέργεια να μάθω μερικές συγχορδίες, χωρίς να έχω στο μυαλό μου κάτι συγκεκριμένο. Με εντυπωσίαζε αυτό το όργανο και πήγα σε δασκάλα μουσικής. Η πρώτη μου δασκάλα ήταν πολύ καλή, η Λίζα Ζώη. Και μετά η Λίζα με έστειλε σε έναν ακόμη καλύτερο δάσκαλο, τον Δημήτρη Φάμπα, που ήταν και δικός της δάσκαλος. Χάρη σ' αυτούς απέκτησα τη γνώση και συνέχισα σ' αυτό το όργανο, την κλασική κιθάρα.
.
- Μικρός τι μουσική ακούγατε; .
Ποντιακά τραγούδια άκουγα, γιατί στα γλέντια στο σπίτι μαζευόντουσαν οι συγγενείς και φίλοι των γονιών μου, ήταν Πόντιοι κι αυτοί. Αλλά άκουγα και καντάδες, τραγούδια μιας άλλης εποχής, και μαγευόμουνα.
.
- Ποιοι μουσικοί σας έχουν επηρεάσει; .
Χωρίς αμφιβολία, ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Μάνος Χατζηδάκις και ο Μίκης Θεοδωράκης.
.
- Πότε αρχίσατε να γράφετε τη δική σας μουσική; .
Από το 1964. Το πρώτο μου τραγούδι το είχε πει ο Γιώργος Ζωγράφος, στην περίοδο του Νέου Κύματος. Ήταν το «Ακρη δεν έχει ο ουρανός».
.
- Ποιες είναι οι μουσικές «πηγές» σας; .
Επειδή έχω σπουδάσει κλασική κιθάρα, από πολύ νωρίς ήρθα σε επαφή με τα ρεύματα της προκλασικής εποχής του 1500 ως 1600, 1700, με τον Γ.Σ. Μπαχ, τον Σκαρλάτι, της εποχής του Μπαρόκ. Αυτές είναι οι μουσικές πηγές μου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η μουσική μου μοιάζει μ' αυτή τη μουσική. Απλώς, πρόκειται εδώ για μια δεξαμενή απ' όπου άντλησα. Αλλά, μέσα σ' αυτή τη μεγάλη δεξαμενή, οφείλω να βάλω και το ελληνικό ρεμπέτικο τραγούδι.
.
- Τι σημαίνει για σας η μουσική; .
Με μια φράση δεν μπορώ να το πω. Μπορώ, όμως, να πω ότι μέσα από τους μουσικούς ήχους εκφράζω τα συναισθήματά μου.
.
- Η μουσική έχει σχέση με το ήθος του ανθρώπου; .
Βεβαίως, έχει σχέση. Οι άνθρωποι διαφέρουν ως προς το ήθος, πράγμα που έχει σχέση και με τη μουσική που ακούνε. Προσοχή, όμως, δεν εννοώ ότι κάποιος που ακούει Μπαχ είναι πάντα καλύτερος από κάποιον που ακούει κάτι άλλο. Είναι επικίνδυνο να βγάζουμε τέτοια συμπεράσματα. Πάντως, μπορώ να πω ότι, αν ανατρέξουμε στο παραδοσιακό μας τραγούδι, θα συναντήσουμε ένα άλλο ήθος, διαφορετικό από αυτό όσων σήμερα ασχολούνται με μουσικό σκουπιδαριό, αυτό που λένε «σκυλάδικο», ένα είδος εξευτελισμένου τραγουδιού. Βλέπεις έτσι ότι η εποχή μας είναι πολύ άγρια σε σχέση με την παλιότερη εποχή, είναι πιο επιθετική, με τις μεγάλες ταχύτητες και με το κυνήγι του χρήματος που τη χαρακτηρίζουν. Ε, λοιπόν, αυτά μπορεί να τα καταλάβει κανείς ακούγοντας τη μουσική της εποχής μας, τη συγκεκριμένη, συγκρίνοντάς τη με την παλιότερη, όπως του Νέου κύματος για παράδειγμα.
.
- Δηλαδή, πες μου τι ακούς να σου πω ποιος είσαι! Ισχύει αυτό; .
Α, μπράβο, θα μπορούσε να ειπωθεί κι έτσι. Βέβαια, έρχονται να μας το χαλάσουν κάποια αρνητικά παραδείγματα, όπως οι ναζί, που στα στρατόπεδα συγκέντρωσης άκουγαν Βάγκνερ και άλλους κλασικούς, ενώ έκαναν τους ανθρώπους σαπούνι! Υπάρχουν κι άλλα τέτοια παραδείγματα, ανθρώπων δηλαδή που δεν είναι καλοί, αν και ακούνε καλή μουσική. Αλλά αυτά είναι λίγα, μάλλον εξαιρέσεις.
.
- Πιστεύετε ότι η μουσική που ακούει η σύγχρονη νεολαία είναι καλή; .
Δεν μπορώ να μιλάω για τη νεολαία συνολικά. Αυτά που συστηματικά προβάλλει η τηλεόραση, Βίσση και Βανδή παραδείγματος χάριν, πάνε και τα ακούνε κάποιοι νέοι, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι όλοι οι νέοι ακούνε κακή μουσική. Θα ήθελα, όμως, να παρατηρήσω ότι η ελληνική μουσική όλο και περισσότερο ηλεκτροποιείται, μέσω μηχανημάτων, και φαίνεται πως ζητάει άλλους δρόμους ποιοτικούς, στη φάση που διανύει. Όποιος, πάντως, βιαστεί να βγάλει το οποιοδήποτε συμπέρασμα για την ποιότητα της σημερινής μουσικής των νέων, θα κάνει πολύ μεγάλα λάθη.
.
- Προτιμάτε να συνεργάζεστε με παιδικές χορωδίες; .
Μόνο σε δύο δίσκους μου, σε σύνολο 22 δίσκων, έχω συνεργαστεί με παιδική χορωδία. Απλώς, υπήρξαν οι συγκυρίες. Ένα παλιότερο τραγούδι μου, με τίτλο «Ο παλιάτσος», που βραβεύτηκε σε διεθνή διαγωνισμό στη Λισσαβόνα της Πορτογαλίας, ήταν το έναυσμα για να γράψω τραγούδια για παιδική χορωδία. Λέω για παιδική χορωδία, δε λέω για παιδιά, διότι τα τραγούδια που επέλεξα γι' αυτούς τους δύο δίσκους δεν είναι τραγούδια παιδικά, είναι τραγούδια για όλες τις ηλικίες, μόνο που έβαλα παιδική χορωδία να τα τραγουδήσει. Κι είχαν επιτυχία και οι δύο αυτοί δίσκοι. Ξεφύγαμε κι από εκείνα τα παλιά του τύπου «ένα φράγκο η βιολέτα, τσιγκολελέτα...»!
.
- Υπάρχει κάτι επαναστατικό σ' αυτή την προσπάθεια; .
Δεν θα έλεγα κάτι επαναστατικό, γιατί δημιουργούνται άλλοι συνειρμοί. Θα έλεγα, όμως, ανατρεπτικό!
.
- Πάντως, τα τραγούδια με την παιδική χορωδία στέλνουν μηνύματα που ταρακουνούν. Ειδικά ο «Παλιάτσος»... .
Ναι, αλλά και να σκεφτούμε ότι σήμερα ένα παιδί δεν ακούει πια παραμύθια από τη γιαγιά. Αντίθετα, η γιαγιά το παίρνει και το στήνει μαζί της μπροστά στην τηλεόραση και βλέπει το παιδάκι ό,τι κι η γιαγιά του, φόνους, αίμα να χύνεται, ληστείες, βιασμούς. Οι οπτικές εικόνες του παιδιού είναι ό,τι και των μεγάλων. Συνεπώς, πρέπει κι εμείς που φτιάχνουμε τραγούδια να μιλήσουμε με μια άλλη γλώσσα στα παιδιά και όχι να μπεμπεκίζουμε. Αν έφτιαχνα σήμερα τραγούδια όπως το «ένα φράγκο η βιολέτα...», θα ήμουνα ψεύτης απέναντι στα παιδιά, γιατί τα σημερινά παιδιά είναι πολύ διαφορετικά από τα παιδιά που ζήσανε πριν την τηλεόραση.
.
- Τελικά, μήπως η τηλεόραση, τα μεγάλα Μ.Μ.Ε., κατευθύνουν τη σκέψη μας και τη ζωή μας, ώστε να ικανοποιούν τα δικά τους υλικά συμφέροντα; .
Αυτό είναι γεγονός. Αλλά χρειάζεται γνώση, για να μην πέφτουμε στις παγίδες τους.
.
- Είναι, επίσης, γεγονός ότι ούτε ο γονιός ούτε ο δάσκαλος μπορεί να επηρεάζει σήμερα το παιδί στο βαθμό που το επηρεάζει η τηλεόραση. Έχει αναλάβει η τηλεόραση το ρόλο του «παιδαγωγού» σήμερα; .
Ναι, βέβαια! Όλα αυτά, τηλεόραση, ραδιόφωνο, βίντεο-κλιπς κ.λ.π., διαμορφώνουν τη ζωή μας. Μα υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες, όπως η προσπάθεια του καθενός μας με τα παιδιά, η προσπάθεια κάποιων δασκάλων που επιμένουν, η προσπάθεια μέσω του καλού θεάτρου, του καλού κινηματογράφου, της καλής συναυλίας. Να ξέρετε ότι, όταν γίνεται μια καλή συναυλία ή μια καλή θεατρική παράσταση, πλημμυρίζει ο χώρος από νέα παιδιά. Το καλό θέαμα προσελκύει κι αυτό δεν είναι τυχαίο, γιατί ο κόσμος καταλαβαίνει πόσο τον ωφελεί.
.
- Πιστεύετε πως η τέχνη «θα σώσει τον κόσμο»; .
Πιστεύω πως η τέχνη μπορεί να παίξει έναν πολύ σημαντικό ρόλο για να σώσει την ψυχή των ανθρώπων. Είχε δίκιο ο Ντοστογιέφσκι που έλεγε «η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο». Αυτό, όμως, είναι συμβολικό. Δε σημαίνει ότι η ομορφιά ενός φωτομοντέλου θα σώσει τον κόσμο. Ο Ντοστογιέφσκι εννοεί μια βαθύτερη ομορφιά. Το να επιλέγει κανείς το αληθινά όμορφο είναι δύσκολο πράγμα. Πρέπει κανείς να περάσει από πολλά στάδια μέχρι να φτάσει σ' αυτό, να κάνει αγώνα. Το να επιλέγεις το όμορφο είναι γενναιότητα, είναι ηρωισμός.
.
- Σήμερα ανατρέπονται πολλά. Συμφωνείτε ότι κάποια άσχημα θεωρούνται από τους πολλούς ανθρώπους όμορφα; .
Βεβαίως! Οι πολλοί δεν έχουν ακόμα τη γνώση του όμορφου.
.
- Άρα, οι λίγοι θα σώσουν τον κόσμο; .
Αυτό ισχύει σε κάθε εποχή. Πάντα οι λίγοι προσπαθούν να σώσουν τον κόσμο, πράγμα που έχουν δείξει και όλα τα ιδεολογικά κινήματα. Ποτέ δεν ήταν οι πολλοί που αγκάλιασαν το όμορφο. Αν, για παράδειγμα, ο λαός θεωρεί τώρα τον Ελύτη μεγάλο ποιητή, δεν είναι γιατί όλος ο λαός έχει διαβάσει Ελύτη. Οι οκτώ στους δέκα δεν έχουν διαβάσει κάτι από Ελύτη. Αν θεωρούν τον Ελύτη μεγάλο ποιητή, είναι απλώς γιατί οι λίγοι έχουν καταφέρει να εμφυσήσουν στους πολλούς την αύρα του Ελύτη.
.
- Ποιος είναι ο αγαπημένος σας ποιητής; .
Πολλοί ποιητές, αλλά ο πιο αγαπημένος είναι ο Τάσος Λειβαδίτης. Αυτό που με γοητεύει στον Λειβαδίτη είναι ο εμπειρικός του λόγος, η απόλυτη βίωση των πραγμάτων. Η ποίησή του είναι γεμάτη ρεαλισμό, αλλά και γεμάτη όνειρο ταυτόχρονα... Μιλάει συγχρόνως γήινα και ουράνια.
.
- Τι λέτε για τη μελοποίηση του Λειβαδίτη από τον Γιώργο Τσαγκάρη; .
Δε θα ήθελα να μιλήσω για τη δουλειά ενός συνάδελφού μου.
.
- Μπορεί η ποίηση να υπάρχει μέσα στην καθημερινή ζωή; .
Ασφαλώς! Η ποίηση δεν είναι υπόθεση μόνο των ποιητών. Άλλο, βέβαια, να γράφεις ποίηση κι άλλο να αισθάνεσαι ποιητικά. Αισθάνομαι ποιητικά, χωρίς να γράφω ποίηση. Μέσα από τη μουσική μου, μπορώ να φτιάχνω «ποιήματα» με ήχους. Προσπαθώ να ανεβάσω την ποιότητα της ζωής μου κι είναι ποιητικό αυτό.
.
- Θεωρείτε ότι είναι ιδιαίτερα έντονη η παρουσία της ποίησης στην Ελλάδα; .
Είμαστε μια μικρή χώρα με πάρα πολλούς μεγάλους ποιητές. Παράγουμε ποιητές κι ένα τεράστιο έργο ποιητικό, όπως και μουσικό και εικαστικό, που είναι δείγματα ενός υψηλού πολιτισμού.
.
- Εσείς που το αποδίδετε αυτό; .
Και στο περιβάλλον και σε μια... κληρονομικότητα. Η ποίησή μας ταξιδεύει στο χρόνο, είναι σα μια σκυτάλη, που την παίρνουν οι νεώτεροι από τους παλιότερους και προχωρούνε.
.
- Είναι σημαντικός κι ο ρόλος της παράδοσης; .
Σήμερα, η παράδοση έχει φθαρεί αρκετά στη συνείδηση των ανθρώπων. Ωστόσο, στη χώρα μας υπάρχει μια σθεναρή αντίσταση στη φθορά της παράδοσης. Το παρατηρώ αυτό και στις δισκογραφικές δουλειές που γίνονται. Υπάρχουν καταπληκτικές εκδόσεις παραδοσιακής μουσικής με νέα συγκροτήματα. Επίσης, παρατηρώ μια επιμονή των νέων παιδιών στο ρεμπέτικο τραγούδι. Ναι, είναι σημαντικότατος ο ρόλος της παράδοσης κι ευτυχώς που σ' αυτούς τους χαλεπούς καιρούς υπάρχει αντίσταση.
.
- Με την πολιτική ποια είναι η σχέση σας; Θα μπορούσατε να ασχοληθείτε ενεργά; .
Κατηγορηματικά, όχι! Είμαι ψηφοφόρος και παρατηρητής, διαβάζω εφημερίδες, περιοδικά, ενημερώνομαι, σκέπτομαι, ενδιαφέρομαι κι έχω απόψεις για τα πράγματα. Αλλά δεν θα ανακατευθώ με την πολιτική, να μπω δηλαδή σε ψηφοδέλτια και να παίξω κάποιο ρόλο στη Βουλή.
.
- Ποια είναι η άποψή σας για τη στάση της Αμερικής προς τις άλλες χώρες; .
Η ίδια πάντα στάση. Η Αμερική συνεχίζει να παίζει το ρόλο ενός νταβατζή απέναντι στις άλλες χώρες, ενός αμείλικτου νταβατζή, όχι σαν αυτούς τους λαϊκούς που πότε-πότε μπορεί και να συγχωρούν τη γυναίκα που εκμεταλλεύονται. Η Αμερική είναι ο νταβατζής όλου του κόσμου και δεν αγαπάει κανέναν. Τώρα πλέον έχει καταφέρει να αγοράσει και τις συνειδήσεις των ευρωπαϊκών πλουτοπαραγωγικών χωρών. Έτσι καθορίζει και τη μοίρα της Ευρώπης, με βάση τα δικά της οικονομικά συμφέροντα... Και να μη μας διαφεύγει ότι ο πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία μπορεί να έγινε κυρίως από την Αμερική, αλλά έγινε με τη σύμφωνη γνώμη των ευρωπαϊκών χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Οι Ευρωπαίοι έγιναν φιλοαμερικάνοι, έγιναν δηλαδή ασυνείδητοι Ευρωπαίοι. Αν, όμως, η Ευρώπη θέλει να ακολουθήσει το δικό της δρόμο τώρα που έχει τη δύναμη, δεν πρέπει να συμπορεύεται με τις αμερικάνικες επιλογές. Αυτό εξαρτάται από την πίεση που θα ασκήσει ο ευρωπαϊκός λαός προς τις κυβερνήσεις του.
.
- Νομίζετε ότι, για να είμαστε διανοητικά και ψυχικά υγιείς, προϋπόθεση είναι να έχουμε ελεύθερο χρόνο; .
Έτσι είναι. Και, δυστυχώς, ο ελεύθερος χρόνος μας συρρικνώνεται συνεχώς. Υπάρχει μια υστερία που έχει δημιουργήσει η διαφήμιση και έχουν πεισθεί οι άνθρωποι και θέλουν ν' αποκτήσουν όλο και περισσότερα πράγματα, παίρνουν περισσότερα δάνεια, χώνονται στα χρέη και τρέχουν για να αντεπεξέλθουν, ζώντας μέσα σε μια αιχμαλωσία. Έχω βρεθεί κι εγώ σ' αυτόν το λαβύρινθο, να προσπαθώ να έχω ελεύθερο χρόνο και να μην μπορώ.
.
- Με τη θρησκεία τι σχέσεις έχετε; .
Τη σχέση ενός ανθρώπου που σέβεται το διπλανό του. Δεν είμαι θρησκευόμενος, αλλά σέβομαι τους θρησκευόμενους. Με ενδιαφέρουν περισσότερο αυτά που συμβαίνουν στη ζωή μας και όχι αυτά που θα συμβούν στον Παράδεισο. Στην εκκλησία πάω μόνο στον Επιτάφιο και στην Ανάσταση. Η θρησκεία, αλλά και η κάθε ιδεολογία, με ενδιαφέρει μόνο στην περίπτωση που μπορεί να γίνει πράξη.
.
- Τι σας ενοχλεί στο χώρο της θρησκείας ή της εκκλησίας; .
Υπάρχουν πράγματα που με ενοχλούν. Με ενοχλεί όταν ένα χωριό είναι πάμπτωχο και έχει 3-4 εκκλησίες. Με ενοχλεί που η εκκλησία αδιαφορεί για την καλλιτεχνική δημιουργία και για πολιτιστικές εκδηλώσεις. Με ενοχλούν όλα αυτά που συμβαίνουν με τις... υπογραφές και τόσα άλλα που δείχνουν ότι η εκκλησία δεν αναγνωρίζει το ρόλο της, ο οποίος είναι να συμπαρίσταται στο ποίμνιο των πιστών, αλλά χώνεται στα πόδια της πολιτικής και παίζει άλλους ρόλους. Το θεωρώ αποπνευματοποίηση αυτό.
.
- Τι θα θέλατε να πείτε στα παιδιά; .
Θα πω ό,τι μου έλεγε ο πατέρας μου: γνώση, γνώση, γνώση! Ας έχουμε γνώση και βλέπουμε. Ας δούμε θέατρο, ας ακούσουμε μουσική και, κυρίως, ας αναπτύξουμε τον ερωτισμό μας.
.
- Πώς εννοείτε τον ερωτισμό; .
Ο ερωτισμός δεν είναι κάτι που έχει να κάνει σώνει και καλά με τον έρωτα προς κάποιον άλλο. Έχει να κάνει με το πάθος για όλα τα πράγματα. Με ερωτισμό πρέπει να συμπεριφερόμαστε και προς τη φύση και προς την ποίηση, προς ό,τι μας περιβάλλει, ό,τι κι αν είναι αυτό.
.
- Σας ευχαριστούμε για όλα, και για την τόσο ενδιαφέρουσα συνέντευξη και για τη συμμετοχή σας στην Κριτική Επιτροπή των φετινών Ποιητικών Αγώνων μας και για την αποδοχή της πρότασής μας -ιδέα του Θανάση Γκαϊφύλλια- να συμμετάσχετε στο δίσκο με τα καλύτερα ποιήματα των Αγώνων. .
Πολύ καλή η ιδέα του Θανάση Γκαϊφύλλια για τη μελοποίηση των ποιημάτων των Πανευβοϊκών Αγώνων Ποίησης. Να είστε καλά!
.
(Παρρησία, τεύχος 5, Άνοιξη 2001)